Belki Kapalıçarşı’da gezerken belki de bir televizyon dizisi izlerken karşınıza çıkmıştır illa ki birbirinden güzel renklerle ve ilginç Anadolu motifleri ile bezeli kilimler veya halılar. İşte o birbirinden güzel Anadolu motiflerinin ne anlama geldiğini biliyor musunuz? Biz sizler için derledik; işte o Anadolu motiflerini ve anlamları;
Çatalhöyük Anadolu da bilinen en eski kentsel yerleşim merkezlerindendir. Çatalhöyük kazıları sonucu bulunmuş olan duvar süsleme örnekleri, günümüzde Anadolu da kullanılanlardan pek farklı değildir. Bu süslemeler halı ve diğer dokuma türlerinin yanı sıra güncel yaşamın her alanında gözlenmektedir.
Motif salt örnek ve süsleme değildir. Motif aynı zamanda bir tanıma tanıtma işaret ve sembolidir. Araştırmacı çalışmalarında tarih boyunca Anadolu da yaşamış değişik kültürlerin izlerinden yürür. Böylece bilimsel motif araştırması salt halı, kilim sınırlarını aşarak gelişir ve bir kültür tarihi biçimine dönüşür. Anadolu insanına dünden bugüne taşıyan aydınlıktır.
ELİBELİNDE MOTİFİ
Dişiliğin simgesidir. Sadece analık ve doğurganlığı değil, ayni zamanda uğur, bereket, kısmet, mutluluk ve neşeyi de sembolize eder.
İlk insanlar ana tanrıçalara tapıyorlardı. Erkeğin üremedeki biyolojik rolü anlaşılmadığı için, sadece dişilerin insan yavruladığını görüyorlardı. Hepsi bereket ve çoğalma sembolü olarak gördüğü anatanrıçayı, Afrodit, Hera, Kibele, Atena, Leto, İştar, Artemis, Hepa(Havva), İsis gibi çeşitli adlarla kendi dillerinde isimlendirmiştir
Bilimsel saptamalar, doğuran güçlü kadına tapınmanın ilk kez İ.Ö. 70008000 yıllarında. Mezopotamya’da başladığına işaret etmektedir.
Batı Anadolu’da Beycesultan, Çatalhöyük, Hacılar gibi yerleşimlerde Anadolu tarihinin Mezopotamya ile çağdaş olduğu, yapılan kazılarla ortaya çıkmıştır. Anadolu topraklarında, tarım kültürünü bilen ve yerleşik nitelikte uygar şehirlerin ortaya çıkış tarihi olarak İ.Ö. 5500 yılları belirlenmiştir. Bugünkü dokumalarda kullanılan, ana tanrıça kültünün devamı niteliğindeki eli belinde motifi, ana tanrıça ile ilgili inancın kültürel miras olarak günümüze geldiği gerçeğinin kanıtıdır.
HAYAT AĞACI MOTİFİ
Hayat Ağacı sürekli gelişen, cennete yükselen hayatın dikey sembolizmini oluşturur. Geniş anlamda sürekli gelişim ve değişim içinde yaşayan evreni sembolize eder. Evrenin üç elementini: toprağın derinliğine inen kökleriyle yeraltını, alt dalları ve gövdesiyle gökyüzünü, ışığa yükselen üst dallarıyla cenneti birleştirir. Yeryüzü ve cennet arasındaki iletişimi sağlar. Hayat ağacı motiflerinde en çok kullanılan servi devamlı yeşil renk, uzun ömürlülük, dayanıklılık, güzel şekil ve boyluluk gibi nitelikler serviyi iyilik ve güzellik sembolü haline getirmiştir.
KOÇ BOYNUZU MOTİFİ
Koç boynuzu motifi bereket, kahramanlık, güç ve erkeklik sembolüdür. Boynuz sembolü insanlık tarihinde her zaman güç kuvvet timsali olan erkekle özdeşleştirilmiştir. Koçboynuzu motifi koçun önden, yandan ve tepeden görünüşü spiral, hilal gibi şekillerle stilize edilerek dokumalara aktarılmıştır.
NAZAR MOTİFİ
Nazar, belli özeliklere sahip kimselerde bulunduğuna inanılan; özellikle savunmasız gözalıcı insanlara, evcil hayvanlara, eve, mala mülke hatta cansız nesnelere zarar veren, bakışlardan fırlayan çarpıcı ve öldürücü bir kuvvet tanımlanabilir. Geometrik üçgen motifi, en basite indirgenmiş stilize edilmiş göz biçimidir.
AKREP MOTİFİ
Akrep motifi Anadolu’da kötülüklere karşı korunma amacıyla kullanılan motiflerden biridir. Dışarıdan gelebilecek düşman saldırılarına karşı koruma özelliği olduğuna inanılmaktadır.
DAMGA ( İM ) MOTİFİ
Türkler aile, oba ve boyları kendilerine has çeşitli desenlerle imlemişlerdir. Toplulukları temsil eden bu imler aynı zamanda kültürel bir aktarım aracı olarak kullanılmıştır. Bu sebeple damga (im) motifleri, insanın ve toplumların ölümsüzlüğünü simgelemektedir.
KURT İZİ MOTİFİ
Kurt, gücü ve çevikliği nedeniyle; yiğitliği, kahramanlığı, gücü ve erki simgelemektedir. Anadolu’da korunma simgesi olarak kullanılmaktadır. Kurt, karanlıkta görme yeteneği sebebiyle aynı zamanda ay ve güneşi de simgelemektedir.
KUŞ MOTİFİ
Kuş motifi, Anadolu’da çok çeşitli anlamlar ifade eden motiflerden biridir. Kuş motifi bazen sevgiyi, sevinci ifade ettiği gibi bazen de haber beklentisini ve muradı ifade etmektedir. Bazı kuş motiflerinin ölen kimselerin ruhunu simgelediği ve bu sebeple de ölüm anlamında kullanıldığı da görülmüştür.
PITRAK MOTİFİ
Pıtrak tarlalarda bulunan, dikenleriyle insanlara ve hayvanlara yapışan bir bitkidir. Pıtrağın üzerindeki dikenlerin kötü gözü uzaklaştırdığına inanan Anadolu insanı onu nazarlık motifi olarak kullanmıştır. “Pıtrak gibi” deyimi ağaçlardaki meyve bolluğunu ifade etmektedir, bu yüzden de un çuvallarında, tandır örtülerinde pişmiş toprak kapların üzerinde kullanılmıştır.
