Dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar, salgından sonra birçok insanın uyku rutinlerinin bozulduğunu iddia ediyor.
Aniden büyük bir grup insan tarafından dört bir yanınızın sarıldığı rutin bir alışveriş gezisinde olduğunuzu hayal edin. İnsanlar etrafınızda toplanmaya başladı ve kendinizi rahatsız hissettiniz. Daha sonra, yakınınızda biri öksürdü ve siz de hastalığın size bulaşmasından büyük bir endişe duydunuz. Covid-19 salgını sırasında özellikle bu tip yoğun rüyalar gördüğünüzü fark ettiyseniz, endişelenmeyin yalnız değilsiniz. Dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar, pandemi esnasında bozulan uyku rutini değişiminde ciddi bir artış kaydetti. Covid-19 birçok insan üzerinde yalnız fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik bir etki de yarattı. Bu süreç hayatımızın pek çok yerine dokunuyor ve her gün sık sık pandemi ile ilgili çeşitli streslerle karşı karşıya kalıyoruz. Bu nedenle, yaşanan bu durumların bir kısmının rüyalarımıza sızması oldukça normal kabul ediliyor. Peki bu salgın rüyalarımızı nasıl ve neden etkiliyor? Daha kaliteli bir uyku rutini oluşturabilmeniz için size vereceğimiz birkaç ipucu olacak.
Covid-19 rüyaları neden olur?
Kaliteli bir uyku uyuduğumuzdan emin olmak, genel sağlığımız için oldukça önemli. Uykusuzluk veya bölünmüş bir uykunun çeşitli olumsuz etkileri olacaktır. Salgının uykumuzu da fazlasıyla olumsuz etkilediği biliniyor. 2020’de yürütülen bir çalışmada 5.525 anket katılımcısında uyku özellikleri değerlendirildi. Pandemi başladıktan sonra, klinik olarak ciddi uyku güçlükleri bildiren kişilerin oranı, yüzde 36’dan yüzde 50,5’e yükseldiği tespit edildi. Rüyalardaki değişiklikler de bu araştırma süresince rapor edilmiş ve özellikle rahatsız edici kabuslarda ciddi bir artış kaydedilmiş. Kabuslar, genellikle güvenliğimize yönelik tehditler içeren bir tür olumsuz rüyalardır. Yaygın kabus temaları, düşmeyi veya kovalanmayı içerir. Pandemi temalı rüyalar da son zamanların yaygın kabus temalarından biri. Bu rüyalarda ise kabusu şiddetlendiren temel etken “stres”.
Stres büyük bir rol oynayabilir
Pandemi, nispeten kısa bir süre içinde yaşantımızın birçok yönünü değiştirdi. Bununla beraber günlük hayatımızda stres seviyesi artış gösterdi. Örneğin, pandemi ile ilgili yaygın stres kaynakları bazı endişeler içeriyor:
- Sizin veya sevdiklerinizin Covid-19’a yakalanması veya hayatını kaybetmesi endişesi.
- Karantina dönemlerinde aileden ve arkadaşlardan uzak kalmak ve izolasyon.
- COVID-19’un yayılmasını önlemek amacıyla günlük aktivitelerde ciddi değişikliklere gidilmesi.
- Bireysel finans veya ekonomi üzerindeki belirsizlik.
Kasım 2020’de yayınlanan bir araştırmada 4.275 katılımcıya uyku kaliteleri hakkında sorular soruldu. Stres seviyesi en yüksek kişileri uykuya dalma güçlüğü çektiği belirlendi. Daha kısa süre içinde uyuyanların ise çok daha fazla kabus gördüğü tespit edildi. Eylül 2020’de 3,031 anket katılımcısıyla yapılan bir araştırma ise COVID-19’dan doğrudan etkilenen kişilerin rüyalarının olumsuz olduğunu gösteriyor. Genel olarak stres faktörü rüyaların temasını ciddi oranda değiştiriyor.
Salgın hayatımızın büyük bir alanına etki ediyor
Rüyalardaki değişikliklerin doğrudan stresle ilgili olması gerekmiyor. Bunun yerine, pandemi sürecinin günlük yaşantımızın pek çok yönünü etkilemesi basit bir gerçekle ilişkilendirilebilir. Anket çalışması yürüten araştırmacılar, pandeminin başlangıcından bu yana değişmeyen veya daha düşük stres seviyeleri bildiren kişilerin bile, bu tip rüyalar gördüğünü açıkladı.
Dolayısıyla, artan stres seviyeleri düşük ya da yüksek olsa da pandemi rüyalarımızı etkileyebiliyor. Rüyalarımızda gerçekleşen olaylar, uyanıkken yaşadıklarımızı yansıtabilir. Örneğin, rüyalarınızın çoğunun uyanık olduğunuz saatlerde deneyimlediğiniz ve hissettiğiniz şeyleri içerdiğini görebilirsiniz. Bunun nedeni, uykunun yeni edinilen anıları depolamak için rüyaları önemli bir yol olarak görmesi. Uzun bir süredir günlük hayatımızın önemli bir parçası olarak Covid ile ilgili önlemler veya kısıtlamalar aldık. Bu nedenle, COVID-19’un rüyalarımıza girmesi pek de şaşırtıcı değil.
Öte yandan COVID-19 rüyaları pandemiyi daha iyi kavramamıza yardımcı olabilir. COVID-19 rüyaları, beyninizin pandemi ile ilgili stresleri çözme ve değişiklikleri işleme şekli olabilir. Eylül 2020 tarihli, 19 üniversite öğrencisi üzerinde yapılan bir araştırma, pandemi sırasında rüyalardaki yiyecek görüntülerinin daha yaygın olduğunu tanımladı. Araştırmacılar, bu artışın o sırada gıdaya erişim veya gıda istifleme konusundaki endişelerden kaynaklanabileceğini açıkladılar. Kafa ile ilgili görüntülerde de ciddi bir artış görüldü. Kafa görüntülerindeki artışın öksürme veya maske takma gibi pandemi ile ilgili faktörlerden kaynaklanabileceğini öne sürülmekte.
Covid kabuslarından kaçınabilir veya önleyebilir misiniz?
Eğer siz de Covid kabusları görüyorsanız, onlardan nasıl kaçınabileceğinizi veya önleyebileceğinizi merak ediyor olabilirsiniz. Size önereceğimiz stresi azaltmayı hedefleyen ve iyi bir gece uykusunu teşvik etmeyi içeren birkaç yöntemi evde deneyebilirsiniz. İlk olarak stresi azaltmanın yollarını bulun. Bu duruma örnek olarak: yoga, meditasyon ve aromaterapi içeren bir duş önerebiliriz. Ek olarak lütfen biraz sosyal medyadan uzaklaşın ve kötü haberleri bir süre zihninizden filtreleyin. Sağlıklı bir uyku rutini oluşturun. Kafein, alkol ve nikotinden kaçının. Egzersiz yapmayı alışkanlık haline getirin. Vücudunuza kıymet verin ve özen gösterin. Son olarak başkalarıyla bağlantı kurmak, destek bulmanın ve başkalarını desteklemenin hayati bir yoludur. Mümkün oldukça, aileniz ve arkadaşlarınızla vakit geçirmeyi ihmal etmeyin.
COVID-19’un hayal kurma şeklimizi ve rüyalarımızı etkilediği doğru ancak şaşırtıcı değil. Pandemi hayatımızın pek çok alanına dokundu ve birçoğumuz için stresi önemli seviyede artırdı. Pandemik rüyalar, beynimizin uyanık olduğumuz saatlerde deneyimlediğimiz olayları ve duyguları işleme şekli olabilir. Stres seviyelerini azaltarak ve yatmadan önce bir rutin oluşturarak pandemi temalı kabuslarınızı önlemeye çalışabilirsiniz. Ciddi sorunlar yaşadığımız zamanlarda uzman biriyle konuşmak iyi hissettirebilir. Eğer günlük yaşamınızı etkileyen kabusları sık sık gördüğünüzü fark ederseniz, bir uzmana başvurmaktan çekinmeyin.