ZEYNEP KILIÇARSLAN

Sizlere herkesin hayatında bir kere içmişliği olup ama çoğu kişinin hikayesini bilmediği bir çorbadan bahsetmek istiyorum. Tüm çorbaların atası Tarhana Çorbası daha doğrusu Dar-Hane Çorbası.

Ülkemizin  dört bir yanında onlarca çeşidi ile tarhana çorbası bereketin simgesidir. Tarhananın çorbasından tutun da cipsine kadar bir çok çeşidi ülkemizde tüketilmektedir. Kahramanmaraş, Uşak ve Bolu gibi şehirlerimiz tarhana çorbası ile meşhur şehirlerimizdir. Ama benim favorim kesinlikle Bolu tarhanası. 

Kışın vazgeçilmez ve herkesin kurtarıcısıdır, tarhana çorbası. Soğuk bir kış akşamında eve gelip hemen yapılan ve yapıldıktan sonra evin dört bir yanını saran o koku; nane ve sarımsak. Ben tarhana çorbasının püf noktasının kavurularak pişirilmesi ve sarımsak (bana göre sarımsaksız bir tarhana çorbası tarhana çorbası değil) olduğunu düşünüyorum. Bolu’da da çok değerli bir hoca tarhana çorbasını Yasin Suresini okuyarak yapardı ve o soğuk Bolu akşamında size o çorba adeta ilaç gibi gelirdi. 

Gelelim hikayesine…

Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim Han padişahlık yaptığı yılların birinde, 11 ayın sultanı Ramazan ayında iftar vaktine yakın bir saatte veziri ile birlikte tebdil-i kıyafet yaparak yani kılık değiştirerek halkın arasına karışmışlardır. Gelir durumu çok iyi olmayan ailelerin yaşadığı bir sokağa girmişlerdir. Ezan okunurken ilk kimin evinin önünden geçerse Yavuz Sultan Selim Han o eve konuk olmak ister. Yavuz Sultan Selim Han ve veziri bir ailenin evine girer ve evin beyi sofraya davet eder misafirlerini. Sultan ve veziri sofraya otururlar fakat evde yiyecek çok bir şey oktur. Evin hanımı evinde ne varsa karıştırarak bir çorba hazırlar. Padişah çorbayı çok beğenir ve adını sorar. Evin hanımı şöyle cevap verir: “Bu çorbanın adı Dar-Hane çorbasıdır.”  Fakir ev anlamına gelen Darhane günümüze Tarhana olarak gelmiştir.

Şimdi size 1882-1883 yıllarında Ayşe Fahriye Hanımefendi tarafından kaleme alınan “ Ev Kadını “ kitabındaki Tarhana Çorbasından bahsetmek istiyorum. 

“Akşam suya konmuş veya taze imal olmuş tarhanayı et veyahut tavuk ve hindi suyu ve tuz ile piştikten sonra kaseye almalı ve içine bir lüle kaymak koyup hall eylemeli ve tavla zarı şeklinde fakat biraz büyükçe doğranmış francalayı (beyaz undan yapılmış ekmek) da tereyağında kavurup çorbanın üzerine vaz ile hemen tenavül olunmalı. Bazıları bu yolda tertip olunan tarhanadan hoşlanmadıklarından diğer nevi dahi beyan olunur. Şöyle ki tarhanayı minvali meşruh üzere tabl eyledikten ve kaymak yerine tulum peyniri ve dövülmüş kırmızıbiber karıştırdıktan sonra kavrulmuş ekmek konur. Anadolu halkı kasede iken fazla olarak dövülmüş az veya çok sarımsak karıştırırlar ve bu sırada yağlı kuşbaşı kavurmada koyarlar. Böyle kavurma vazı mutasavver olan tarhana çorbasının tabhında et suyu yerine adi su konmuş olsa da fena olmaz.”

Osmanlı’daki hanımların tarhana çorbasını bu denli özenle yapması ve bizim günümüzde bu çorbayı günü kurtarmak için yapmamız biraz acı. Bu kadar güzel bir hikayesi olan çorbasını eskiden ne kadar çok malzeme ve değer verilerek hazırlanıyorsa  günümüzde de böyle olması dileğiyle.

Ömrününüz de Tarhana Çorbası kadar bereketli olsun inşallah. 

Geleneksel Anadolu çorbalarından tarhana, kurumuş haliyle birkaç şekilde hazırlanır. Mutfaklarda en sık yer verilen hali ise toz tarhana ve yoğurt tarhanasıdır. Toz tarhana kırmızı biber, soğan sarımsak, yoğurt ve kapya biberle hazırlanır, esas malzemesi undur. Kurutulmuş yoğurt tarhanasının ise esas malzemesi yarma ve yoğurttur.

Bölgelere göre değişmekle birlikte her iki hali de tadına doyulmaz tariflere konuk olur. Listemizde ise “tarhana çorbası nasıl yapılır” sorusunun değişik yanıtlarından toz ve yoğurt tarhana yapımına kadar epey bol tarif var. Tarhana çorbası tarifleri dışında toz tarhana, çeşnili yapısı sayesinde yemek yapımında da kullanılır. Girdiği tarife şifa ve lezzet katar.

Sade Tarhana Çorbası Tarifi

Malzemeler

• 4 dolu yemek kaşığı toz tarhana
• 1 tatl kaşığı kuru nane
• 1 bardak bekletme suyu ile birlikte toplam 6 su bardağı su
• 1 yemek kaşığı tereyağı
• 1 yemek kaşığı domates salçası
• Karabiber
• Tuz

Püf Noktası

Çorbaya içme suyu yerine et suyu ya da tavuk suyu kullanabilirsiniz.

Sade Tarhana Çorbası Tarifi

1. Tarhanayı çukur bir kaba alın, üzerine 1 su bardağı su ekleyin ve karıştırın.

2. Tarhananın topaklanmasına engel olmak ve tam olarak çözülmesini sağlamak için yaklaşık 1 saat tarhanayı bu suda bekletin.

3. Suda beklettiğiniz süre içinde tarhanayı ara ara karıştırın.

4. Tencereye tereyağını alın, eriyince domates salçasını ekleyip salçayı kokusu çıkana kadar kavurun.

5. Suda çözdürdüğünüz tarhanayı, bekletme suyuyla birlikte tencereye ekleyin, karıştırın.

6. 6 bardak su, tuz, karabiber ve kuru naneyi ekleyin.

7. Çorbayı aralıksız şekilde karıştırarak orta ateşte kaynatın.

8. Çorbanız kaynamaya başladığında ocağı kısın, tencerenin kapağını kapatın ve 10 dakika pişirin.

Tarhana çorbanız hazır, sıcak olarak servis yapın.

Afiyet olsun.

Tarhanalı Bulgur Köftesi

arhanalı Bulgur Köftesi Tarifi İçin Malzemeler

Köftesi için:

• 1 su bardağı tarhana
• 1 su bardağı ince bulgur
• 1,5 su bardağı sıcak su
• 1 adet yumurta
• 1 yemek kaşığı un
• 1 yemek kaşığı nane
• 1 tatlı kaşığı tuz

Haşlamak için:

• 7 su bardağı su
• Yarım tatlı kaşığı tuz
• 1 yemek kaşığı sıvı yağ

Sosu için:

• Yarım yemek kaşığı salça
• 2 yemek kaşığı sıvı yağ
• Yarım çay bardağı su
• 1 tatlı kaşığı pul biber
• 1 tatlı kaşığı tatlı toz biber

Üzeri için:

• 1 kase sarımsaklı yoğurt
• İsteğe göre maydanoz

• Tarhanalı Bulgur Köftesi Tarifi Nasıl Yapılır?

• Tarife gelince 1’er su bardağı tarhana ve bulguru sıcak su ile ıslatın ve 10 dakika bekletin.
• Sonra yumurta, nane, un ve tuz ekleyip yoğurun.
• Elinize yapışmaması için su ile ıslatarak, küçük misket büyüklüğünde köfteler yuvarlayarak bitirin.
• Haşlanması için 7 su bardağı suyu kaynatın.
• İçine köftelerin yapışmaması için yağ ve tuz ekleyin.
• Köfteleri ekleyerek, 25 dakika kadar köfteler pişene kadar kaynatın.
• Bu arada sosu için; tavaya sıvı yağ ile salça, tatlı kırmızı toz biber, pul biber atıp karıştırarak üzerine su ekleyerek salçayı sıvılaştırın.
• Sarımsaklı yoğurdu hazırlayın.
• Haşlanan köfteleri süzgeçten süzün ve servis tabağına koyup, üzerine yoğurdu ve sosunu dökün.
• İsteğe göre maydanoz serpip, servise hazır edin.

Toz Tarhana İle Çıtır Tavuk Parçaları

Toz Tarhana İle Çıtır Tavuk Parçaları Tarifi İçin Malzemeler

• 2 parça tavuk bonfile göğüs eti
• Karabiber
• Tuz

Bulmak İçin;

• 1 yemek kaşığı un
• 2 yemek kaşığı galeta unu
• 4 yemek kaşığı toz tarhana
• 2 adet yumurta
• Evet yanlış okumadınız toz tarhana ile çıtır nefis tavuk parçaları yapıyoruz
  Toz tarhana kendinden aromalı çeşnili ve lezzetli olduğu için aynı dışarda yediğimiz çıtır tavuk parçaları gibi oldu. Hatta fastfood olarak yenilen çıtır tavuklar da neymiş dedirtecek bir tarif. Neyle yapıldığını asla kimse anlamayacak. Garanti veriyorum bu sağlıklı ve nefis çıtır tavuk parçalarına herkes bayılacakBir kaseye un, başka bir kaseye yumurta, başka bir tabağa da galeta unu ve toz tarhana konulur. Yumurtaya bir fiske tuz atılır ve iyice çırpılır. Galeta unu ve toz tarhana iyice birbirine karışana kadar güzelce karıştırılır.
  Göğüs eti ince ince olacak şekilde parçalara ayrılır. Üzerine bir fiske tuz ve karabiber atılıp harmanlanır. Tavaya yağ konulur kısık ateşte kızması beklenir. Tavuk parçaları önce una sonra yumurtaya en son galeta unlu toz tarhana karışımına bulanır ve tavaya konulur.

  Tarhananın rengi turuncu olduğu için kızarıp içinin piştiğini garanti altına almak için az kızardıktan sonra 2-3 sefer bir o tarafı bir diğer tarafı olmak üzere arkalı önlü çevrilir.
  Çok harlı ateşte değil orta ateşte bu şekilde yaptığımızda içi pişmiş yumuşacık dışı çıtır çıtır nefis tavuk parçaları elde etmiş olacağızSağlıklı Atıştırmalıklar İçin:

  Tarhana Cipsi Tarifi

• 250gramtarhana
• 150gramsu
• 1tutamtuz
• 1tutamkekik
• 1tutamkarabiber