Ultrason veya ultrasonografi, modern tıpta en çok faydalanılan görüntüleme yöntemlerinden biridir. Yalnızca gebeliğe özgü kullanılan bir cihaz olduğu düşünülse de aslında birçok hastalığın saptanabilmesi için ultrasondan yararlanılıyor. Ama elbette gebelik döneminde ultrasonografinin yeri çok daha değerlidir. Zira bebeğin boy ve kilo ölçümünden, organlarını taramaya kadar birçok basamakta ultrasonografi kullanılıyor. Gelin, şimdi gebelik döneminde fazlasıyla içli dışlı olacağınız ultrasonu daha yakından tanıyalım…
Ultrasonografi Nedir, Nasıl Çekilir?
Ultrason, kısaca yüksek frekanslı ses dalgalarıyla vücudun görüntülenmesi olarak tanımlanabilir. Diğer birçok görüntüleme yönteminden farklı olarak ultrasonda X ışınları kullanılmaz. Bu da gebelik takibinde anne ve bebeğin sağlığı için ultrasonun herhangi bir risk oluşturmadığı anlamına gelir.
Cihaz temelde 2 parçadan oluşur; prop ve merkezi izleme ünitesi. Prop cilde temas ettirilen parçayken, ses dalgalarını görüntüye dönüştüren cihaz, merkezi izleme ünitesi olarak adlandırılır. Uygulama esnasında görüntülenmek istenen, bir diğer deyişle probun cilde temas ettirileceği alan ses dalgalarının daha iyi iletilebilmesi için özel bir jel ile kaplanır. Bu jel sağlık açısından herhangi bir olumsuz etki oluşturmaz. Yalnızca bölgenin kayganlaşması ve ses dalgalarının daha iyi iletilmesine yardımcı olur. Su bazlı olduğu için de işlemden hemen sonra yalnızca su kullanılarak kolayca temizlenebilir.
İşlem öncesi hazırlıklar bittikten sonra prob, izlenecek olan bölgenin üzerinde gezdirilerek yumurtalık gibi organlar veya bebek monitörden görüntülenir. Yukarıda da dediğimiz gibi ultrasonografi başta kadın hastalıkları ve gebelik olmak üzere birçok organın taranmasına yardımcı olur. Görüntüleme sırasında bazı bölgeleri daha iyi görebilmek için ultrasonu çeken doktor cilde hafifçe bastırabilir. Bu gayet normal ve zararsızdır. İşlem bittikten sonra görüntülerden bazı çıktılar alınıp raporlanarak tetkik sona erer.
Gebelikte Ultrason ile Neler Öğrenilebilir?
Hamilelik döneminde ultrasonla bebeğin sağlığı ve gelişimi hakkında birçok veri elde edilebilir. Bunlarda bir kısmını sıralayacak olursak;
- Bebeğin kalp atışı,
- Boyu ve kilosu,
- Rahimdeki yerleşimi,
- Cinsiyeti,
- Organları,
- Plasentanın yerleşim yeri ve
- Amniyon sıvısının miktarı gibi birçok önemli konuda fikir sahibi olunabilir.
- Hamilelikte Ultrason Muayenesi Ne Sıklıkta Yapılır?
Hamilelikte ilk ultrason genellikle 6 – 8. haftalar arası yapılır. Bu ilk ultrasonun amacı bebeğin kalp atışını duymak, tek mi yoksa çoğul gebelik mi olduğunu öğrenmek, bebeğin rahim içine mi yoksa dışına mı yerleştiğini saptayabilmek ve gebelik haftasını tam olarak hesaplayabilmektedir. Daha ileri haftalarda,
11 – 14. haftalar arası Down Sendromu taraması,
15 – 16. Haftalar arası cinsiyet tespiti,
18 – 23. haftalar arası detaylı ultrason,
32. hafta sonrası ise bebeğin pozisyonu, suyu ve gelişimi ile ilgili fikir edinebilmek için mutlaka ultrason yapılması önerilmektedir. Tüm bunların dışında, anne adayının herhangi bir şikâyeti olduğunda veya riskli gebeliklerde ultrason daha sık tekrarlanabilir.