Sosyal medya ile daha iyi bir ilişki kurmanın anahtarı, kullanımınızın sizi nasıl etkilediğini keşfetmekten geçiyor.
Güne sosyal medya hesaplarınızı kontrol ederek mi başlıyorsunuz? Gece uyumadan önce yaptığınız son şey, sosyal medya hesabınıza bakmak mı oluyor? Araştırmalar, sosyal medya kullanıcılarının %70’inin uyumadan önce yatakta hesaplarını kontrol ettiklerini gösteriyor. Hepimiz, sosyal medyanın zihinsel sağlık üzerindeki olumsuz etkileri hakkında pek çok bilgiyle karşılaşmışızdır. Bununla birlikte, sosyal medya birçok insanın iddia ettiği gibi kötü bir şey değildir. Sosyal medya, genellikle olumsuz sonuçları konuşulduğu için kötü bir üne sahip. Ancak bu platformların hem faydalı hem de zararlı tarafları vardır. Sosyal medyayı bilinçli kullanmanın anahtarı, olumlu taraflarından faydalanıp, olumsuzluklarını azaltmaktan geçiyor. Bunu nasıl yapacağınızı bilemiyorsanız, gelin bunun yollarını detaylı olarak ele alalım.
Sosyal medyanın dezavantajları nelerdir?
Sosyal medyanın, zihinsel sağlığı potansiyel olarak olumsuz etkileyebileceğini hepimiz biliyoruz. Hareketsizliğe büyük ölçüde yol açabilen sosyal medya alışkanlığı, beden sağlığının yanında zihinsel sağlığı da olumsuz yönde etkileyebilir. Bu olumsuz etkilerinden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Kendinizi kötü hissetmenize neden olabilir
Sosyal medya, kendinizi başkalarıyla kıyaslamanıza sebep olabilir. Kendinizi başkalarıyla kıyaslamak, onların hayatlarını kıskanıp kendinizi yetersiz hissetmenize ve öz sevginizin azalmasına neden olabiliyor. Sergilenen gösterişli tatiller, pahalı evler, her daim gülümseyen şık giyinimli aileler ve kusursuz görünen vücutlar öz güveninizi sorgulamanıza yol açabilir. Evlilik ve aile terapisti olan Whitney Goodman, sosyal medyanın genellikle ‘yeterli olamama’ hissi yarattığını söylüyor. Bununla birlikte, mükemmelliğin mümkün olduğu fikrini güçlendirdiğini açıklıyor. Fiziksel görünüm söz konusu olduğunda da, sosyal medyada sıklıkla filtrelenmiş ve photoshoplanmış görüntülere maruz kalırız. Bu durum da, uzun vadede kendinizi beğenmemenize ve mükemmel olmadığınız için kendinizi suçlamanıza neden olabilir.
Uyku kalitenizi düşürür
2019’da yapılan bir araştırma, sosyal medya kullanan kişilerin uykuya dalma süresini sıklıkla ertelediğini gösteriyor. Sosyal medya kullanımının aşırıya kaçmasını tetikleyebilecek etkenlerden birisinin de ‘kaçırma korkusu’ olduğu düşünülüyor. İnsanlar, önemli bir şey kaçıracağını düşünerek, oturumu kapatmakta zorlanabiliyor. Bu düşünce, uykunun devamlı olarak ertelenmesine sebep olabiliyor ve uykuya dalsanız bile uykunuzun kalitesini düşürüyor. Geceleri daha kaliteli bir uyku ile gerçekten dinlenmek istiyorsanız yatağa gitmeden en az yarım saat önce sosyal medyadan uzaklaşmanız öneriliyor.
Anksiyete ve depresyona sebep olabiliyor
Yapılan bazı araştırmalar, anksiyete ve depresyon belirtileri ile sosyal medya arasında bir bağlantı olduğunu öne sürüyor. 2016 yılında, 19 ve 32 yaşları arasındaki 1787 ABD’li yetişkinden alınan anket verileri kullanılarak bir araştırma yapıldı. Araştırma sonucunda, sosyal medya kullanımı ile depresyon arasında bir bağlantı olduğu anlaşıldı. 2017’de yapılan bir araştırma, birden fazla sosyal medya platformu kullanmanın etkisini araştırmak için aynı anketten elde edilen verileri kullandı. Bu çalışmanın sonucuna göre, 7’den fazla sosyal medya platformu kullanan kişilerin, 2 veya daha az sayıda kullananlara göre depresyon ve kaygı yaşama olasılığının daha yüksek olduğu sonucuna varıldı. Bununla birlikte çalışma, bu bağlantının iki taraflı da olabileceğine dikkat çekiyor. Örneğin bazı insanlar, mevcut kaygı veya depresyon duygularıyla başa çıkmak için sosyal medyayı kullanabiliyor.
2018’de 143 üniversite öğrencisiyle yapılan bir çalışma, sosyal medya kullanımını her gün 30 dakika ile sınırlamanın iç huzuru artırdığını ortaya koyuyor. Bu çalışmada; Facebook, Snapchat ve Instagram’ı 3 hafta boyunca her gün sadece 10 dakika kullanan katılımcılar, daha fazla kullanan katılımcılara kıyasla daha az depresyon ve anksiyete yaşadılar.
Kendinizi geliştirecek etkinliklere ayırdığınız zamanı tüketir
Aşırı sosyal medya kullanımı, zihinsel sağlığınıza fayda sağlayabilecek başka etkinliklere katılma sıklığınızı seyrekleştirir ve kendinize ayırdığınız zamandan çalar. Bütün boş zamanınızı sosyal medyada harcamak yerine sevdiklerinizle iletişim kurmak ya da doğada vakit geçirmek, zihinsel sağlığınız için çok daha iyidir.
Zararlarından sıkça bahsedilen sosyal medyanın faydaları da göz ardı edilemez
Sosyal medyanın hep olumsuz özelliklerinden bahsettik. Elbette ki faydaları da unutulmamalı. Sosyal medya, kendinizi geliştirmeniz için size pek çok imkan sunabilir. Bununla birlikte, aşağıdakilerin de içinde olduğu pek çok olumlu özelliği bulunur.
Kaynaklara erişimi kolaylaştırır
Destek grupları, bilgilendirici makaleler, eğlence etkinlikleri ve aradığınız her konu için sosyal medyada birden fazla kaynağa erişim sağlayabilirsiniz. Sosyal medya, aynı zamanda insanların kaynaklara erişmeye çalışırken karşılaştıkları bazı engelleri de ortadan kaldırabilir. Mesela dışarı çıkma imkanınız yoksa veya çıkmak istemiyorsanız, sosyal medya ile kolayca sanal etkinliklere katılabilir, ücretsiz veya düşük maliyetli kaynaklar ile pek çok şey hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
Sizi, benzer düşünen insanlarla buluşturabilir
Sosyal medyadan önce, sosyalleşme seçeneklerimiz çoğunlukla coğrafi olarak sınırlıydı. Bugün sosyal medya, yakın çevrenizi genişletmek için şehrinizin ve hatta kıtanızın ötesine hızlı ve kolay bir şekilde ‘seyahat etmenizi’ sağlıyor. Sanal dünyada; evde eğitim, sanal kitap kulüpleri ve el işi gibi aklınıza gelebilecek pek çok konu için oluşturulmuş topluluklar bulunuyor. Sevdiğiniz şeyleri seven insanlardan oluşan bir toplulukta yer almak sizin için harika bir fırsat olabilir.
Becerilerinizi paylaşmanıza yardımcı olur
Kendinizi ifade edebilmek, ruh sağlığınız açısından önemli bir rol oynar. Sosyal medya, aşağıdakileri yapma fırsatı yarattığı için kendinizi daha iyi ifade etmenize yardımcı olur.
- İlgi alanlarınızı ve eğlencelerinizi başkalarıyla paylaşabilirsiniz.
- Aynı ilgi alanlarına sahip insanlarla bilgi alışverişi yaparak becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
- Yeni hobiler ve bunları denemenin yollarını öğrenerek yaratıcı, bilişsel ufkunuzu genişletebilirsiniz.
- Fit bir vücuda sahip olmanın eğlenceli yollarını bulabilirsiniz.
Sosyal medya ile ilişkinizi nasıl daha sağlıklı hale getirebilirsiniz?
Sosyal medya ile sağlıklı bir ilişki içinde olmanın yolu, onu bir araç olarak kabul etmekle başlar. Çoğu şey gibi sosyal medya da, faydalanacağınız bir platform olabileceği gibi aşırı veya yanlış kullanıldığında sizin için sorun yaratabilir. Peki, sosyal medyayı zihinsel sağlığınızı bozmadan, gerçekten fayda sağlayacak şekilde nasıl kullanabilirsiniz? Bu konuyu sizin için detaylıca işledik.
Kendinizi dinleyerek anlamaya çalışın
Uzmanlar, sosyal medyaya neden bu kadar ihtiyaç duyduğunuzu sorgulamanızı öneriyor. Kendinizi ve nedenlerinizi anlamanız, ihtiyaçlarınızı daha etkili bir şekilde karşılayan alanlara yönelmenize yardımcı olabilir. Kendinize, sosyal medyanın hayatınızda hangi ihtiyacınızı karşıladığını sorarak başlayabilirsiniz. Belki de stresli bir durum içerisindesinizdir ve dikkatinizi dağıtmaya ihtiyacınız vardır. Kendinizi yeterince anladıktan sonra, size daha iyi gelebilecek farklı etkinlikleri tercih edebilirsiniz.
Güne başlarken ve günü sonlandırırken sosyal medyadan uzak durun
Sabah ilk iş olarak sosyal medya uygulamalarını kullanmak, günün geri kalanı için olumsuz etki bırakabilir. Geceleri ise uykunuzdan çalabildiği gibi uyku kalitenizi de düşürebilir. Bu nedenle, yatmaya gittiğinizde telefonunuzu başka bir odada bırakmanız ya da bir çekmeceye saklamanız sizin için daha iyi olabilir. Yatmadan önce dijital ortamda zaman geçirmek yerine uyku öncesi egzersizi ile çok daha verimli bir uykuya davet hazırlayabilir veya birkaç sayfa kitap okuyarak zihninizi iyileştirebilirsiniz.
Sosyal medya hesaplarınızı düzenleyin
Zihinsel sağlığınızı olumsuz etkileyebilecek içerik türlerinden uzaklaşmayı deneyin. Bununla birlikte, takip ettiğiniz kişi ve kuruluşlar hakkında seçici olun. Uzmanlar, size fayda sağlamayacak ve modunuzu düşürebilecek bir içeriği engellenmenizi veya sessize almanızı öneriyor.
Kendinize karşı nazik olun
Son zamanlarda sosyal medyada daha sık zaman geçirdiğiniz için kendinizi suçlu hissediyor olabilirsiniz. Uzmanlar, pandemi zamanlarında dikkat dağıtmak için sosyal medyaya bakmanın mantıklı olduğunu belirtiyor.
İlgi alanınız olan başka etkinliklere odaklanın
Kafanızı dağıtmak için sosyal medyadan çok daha etkili başka etkinlikleri tercih edebilirsiniz. Böylece, aşağıdakilerin de içinde olduğu birçok etkinlikle, eğlenirken aynı zamanda kendinizi geliştirmiş olursunuz:
- Arkadaşlarınızla eğlenceli geziler planlayabilirsiniz.
- Kitap okuyarak ya da film izleyerek kültürünüzü geliştirebilirsiniz.
- Öğrenmek istediğiniz bir konuda yüz yüze eğitim alabilirsiniz.
- İlgilendiğiniz bir konuyla ilgili bilgi edinmek için belgesel izlemeyi tercih edebilirsiniz.
Hangi noktada profesyonel destek almayı düşünmelisiniz?
Sosyal medyayla ilişkiniz her zaman basit veya üstesinden gelinebilir noktada olmayabilir. Dijital platforma olan düşkünlüğünüzün kontrolünüzden çıktığı durumlarda bir terapistten destek almayı düşünebilirsiniz. Bu konuyla ilgili araştırma yapan bazı uzmanlara göre, şu gibi durumlarda yardım almayı düşünebilirsiniz:
- Kişisel ihtiyaçlarınızı arka plana atarak bütün vaktinizi sosyal medyada geçirmeye başlamış olabilirsiniz.
- Dijital platformlar, ilişkilerinizde çatışmalara yol açabilir.
- Kendinizi sık sık başkalarıyla kıyaslamaya başlayabilirsiniz.
- İstenmeyen sonuçlara rağmen sosyal medyadan uzaklaşamıyor olabilirsiniz.
- Anksiyete, depresyon ve diğer zihinsel sağlık sorunlarının belirtilerini yaşamaya başlayabilirsiniz.
Sonuç olarak, sosyal medyanın ruh sağlığınız üzerindeki etkisi, genellikle onu nasıl ve neden kullandığınıza bağlıdır. Sosyal medya ile daha iyi bir ilişki kurmanın anahtarı, kullanımınızın sizi nasıl etkilediğini keşfetmekten geçiyor.