Tırnak yeme davranışı, 3 yaşından itibaren çocuklarda sık görülen bir alışkanlıktır. Araştırmalar ergenlik döneminde de tırnak yeme alışkanlığının fazla görüldüğünü ortaya koymaktadır. Tırnak yeme alışkanlığının sebepleri, çevresel faktörler (erken dönemde model aldığı biri olabilir mi?) veya psikolojik faktörler olabilmektedir. Ebeveynlerin otoriter ve baskıcı tutumları, kardeş kıskançlığı, okulda yaşanılan problemler, başarısız olma korkusu, arkadaş ilişkileri, özgüven eksikliği, ihtiyacı olan sevgi ve ilgiyi alamaması, çocuğun korku ve endişeleri, boşanma, yeni bir kardeşin gelişi, okula başlama süreci, evdeki düzenin değişikliği (taşınma, annenin işe başlaması)… gibi birçok psikolojik nedeni olabilir.
Çocukları iyi gözlemlemek çok değerlidir. Her alışkanlığın bir işlevi vardır, çocuğun duygusal ihtiyacının mesajını verir. Çocuklar, stres yaratan durumları/duyguları ifade etmekte zorlandıklarında ve bununla nasıl baş edeceklerini bilmediklerinde tırnak yeme davranışını geliştirebilir. Bu sebeple tırnak yeme alışkanlığını ortadan kaldırmak için; sürekli “yeme, yapma” uyarısı vermek, acı oje sürmek, azarlamak, eleştirmek, korkutmak, cezalandırmak gibi yöntemler doğru çözümler olmadığı gibi, çocuğun duygusal ihtiyacını görmezden gelerek bu alışkanlığı daha da pekiştirmenize neden olacaktır. Aslında dikkatimizi vereceğimiz şey; çocuğun tırnaklarını yememesi değil, bu alışkanlığının ne işe yaradığını anlamak ve duygusal ihtiyacına cevap verebilmektir. Alışkanlığı ortadan kaldırmak için sağlıklı ve kalıcı çözüm, bu ihtiyaçları gidermektir.
Nasıl bir yol izlenmelidir?
- Çocuğunuzu iyi gözlemleyin; onu kaygılandıran sebepler ne olabilir? Hangi zamanlarda ortaya çıkıyor? Ne kadar sıklıkla?
- Çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini rahatça ifade edeceği ortamlar sağlayın. Çocuğun kendini ifade edebileceği alanlardan destek alın; ilgili kitaplar okumak ve yorumlamak, resim yapmak, oyun oynamak gibi.
- Çocuğunuza tırnak yeme alışkanlığının yalnızca onun sorunu olmadığını gösterin; işbirliğiyle bunu aşabileceğiniz mesajını verin.
- Tırnak temizliği, bakımı (kesmek ve krem sürmek gibi) ile ilgili rutinlerinizi belirleyin. Sürece sabırla destek olmanız çok önemlidir. Bir tablo hazırlayıp; bakım yaptığınız günler ve tırnaklarını yemediği günler için bir ifade koymasını isteyebilirsiniz.
- Sonuç odaklı olmayın; çocuğun çabasını ödüllendirin.
- Empati yapın; bilindiği gibi alışkanlıklar kolay değişebilen ya da bırakılabilen davranışlar değildir, motivasyon olmadan ise bu süreç daha zorlu olabilir.
- Tırnak yeme alışkanlığının yerine sağlıklı ve yeni bir alışkanlık yerleştirmeye çalışın. Unutmayın; söylediğiniz “Yeme!“, “Böyle yapınca ben üzülüyorum” gibi cümleler çocuğunuzun kendini suçlu hissetmesine ve davranışın artmasına sebep olabilir. Bunun yerine örneğin; televizyon izlerken veya kitap okurken tırnaklarını yediğini fark ettiğinizde ona, elini meşgul edecek bir meyve tabağı götürebilirsiniz.
- Konuyla ilgili fikir olması açısından “Teo’nun Tırnak Yeme Kitabı“nı önerebilirim. Siz de, çocuğunuza ve size uygun olabilecek alternatif oyunlar kurabilirsiniz.
- Tırnak yeme alışkanlığı, çocuklarda görüldüğü gibi yetişkinlikte de görülmektedir. Çocukluk döneminden gelen, hala çözümlenememiş problemler bu alışkanlığa temel oluşturmaktadır. Yetişkinlik döneminde bireyin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
- İhtiyaç hissettiğiniz noktada psikolog desteğiyle, süreci daha sağlıklı yönetmeniz mümkündür.