Türk sinema sektörü yıllardır Türkiye’de bir sinema müzesi olmamasından muzdaripti. Bir araya geldiklerinde hep bunun hayalini kurarlardı. Dönem dönem bunun için bazı çabalarda da bulundular. Fakat yıllardır Türker İnanoğlu’nun kurduğu TÜRVAK haricinde Türk sinemasına ait bir bellek, bir arşiv ne yazık ki bulunmuyordu.
Sevindirici haber bundan iki yıl önce geldi. Tarihi Atlas Sineması’nın olduğu pasajda bir Türk sinema müzesi kurulacaktı. Hem halk hem de sinema sektörü için heyecanlı bekleyiş başlamış oldu. Taa ki 26 Şubat 2020 akşamına kadar! Görkemli bir açılış eşliğinde Türk sinemaseverlere emanet edilen İstanbul Sinema Müzesi, tüm ihtişamı ve incelikle hazırlanmış arşiv çalışması ile artık İstiklal Caddesi’nde arzı endam ediyor.
Ama dilerseniz önce bu görkemli müzenin kurulduğu alan olan Atlas Sineması Pasajının tarihinden bahsedelim..
Tarihi Atlas Sineması bildiğiniz üzere İstanbul’un kalbi sayılabilecek İstiklal Caddesi üzerinde yer alan eski bir sinema salonu. Tarihi bir yapıya sahip Atlas Sineması uzun yıllar boyunca İstanbul halkının sinema ve çeşitli etkinlik ihtiyaçlarını karşıladı.
Atlas Sineması İstanbul’un en büyük ve en eski sinema salonu olarak kayıtlara geçti. Yakın dönemde önemli bir renovasyon işleminden geçen Atlas Sineması, 1870 Büyük İstanbul yangını sonrası inşa edildi. Sultan Abdülaziz döneminde Ermeni iş insanı Agop Köçeyan’ın tarafından yaptırıldı. İlk önce ev olarak kullanıldığı biliniyor.
Günümüzde pasaj olarak kullanılan zemin katında, ilk yapıldığı yıllarda at ahırı bulunduğu da kayıtlarda yer alıyor. Daha sonra aynı kat cambazhane olarak kullanılmaya devam edildi. Yıllar içinde birçok mimari işlem gören bina daha sonra Köçeyan ailesi tarafından Vosgeperan Ermeni Kilisesi’ne armağan edildi.
Kilisenin 1930’lu yıllarda binayı satışına müteakip bina ve alan için bir sanat ve kültür merkezi inşa etme fikri doğdu. Bu doğrultuda 19 Şubat 1948 tarihinde, 1860 kişilik kapasitesi ve 35 locası ile Beyoğlu ve tüm İstanbul’un en büyük en görkemli sinema salonu açılışı gerçekleştirildi. Atlas Pasajı adını alan pasajın içinde 1948 yılında Kulis Bar Restoran ve 1951 yılında Küçük Sahne Tiyatrosu açıldı.
1985 yılında sinema salonu hazineye devredildi. Daha sonra varlığını Türker İnanoğlu ve İrfan Atasoy işletmeciliğinde uzun yıllar sürdürdü. Sinema müzesine çevrilmeden önceki son yapısı ise 500 kişilik,130 kişilik ve 80 kişilik üç ayrı sinema salonu şeklindeydi. Ana salonu amfi şeklinde olduğu için her yerden eşsiz bir seyir zevki sunduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Ayrıca salon bölümünde kullanılan koltukların yatar şekilde olması yine tarihte ilk kez Atlas Sineması’na özgü bir özellikti.
2019 yılında tekrar kapatılan ve bir Sinema Müzesi olarak geri döneceği açıklanan Atlas Sineması, 26 Şubat 2021 gecesi sözünde durarak aramıza ışıl ışıl bir şekilde geri döndü. Peki İstanbul Sinema Müzesi’nde bizi neler bekliyor? Müze, Türk sinema tarihi ile bugünün teknolojisini müthiş bir sentez haline getirmiş. Mesela yeşil perde sistemi ile Türk sinemasının çok değerli pek çok filminin içine ışınlanabiliyoruz. Evet, aynen biz de tüm o hayran olduğumuz yıldızların yanında yer alıyor ve bu anları ölümsüzleştirebiliyoruz. ‘Türk Sinemasının Hafıza Kılavuzu’ adı verilen bu sistem müzeye gittiğiniz zaman sizi büyüleyecek.
Müze dijital arşivinde 8 bin 406 film, 31 bin 106 oyuncu, yönetmen, senarist, yapımcı yer alıyor; kısacası sinema emekçilerimizin hepsine büyük bir saygı duruşu söz konusu. Kullanılan bu sistem dünyada bir ilk. …
‘Yeşilçam Telefonda’ bölümü hem çok duygusal hem çok eğlenceli. Kendinizi bir anda telefonun diğer ucunda sinemamızın önemli isimlerinden biriyle telefonda konuşurken buluyorsunuz. Oradan çıkınca, Artırılmış Gerçeklik Odası’nda fotoğraflar üzerine yönlendireceğiniz tabletler ile filmleri tekrar yaşıyor ve hafızanıza kazıyorsunuz. Süreli Sergi Alanı ise belli aralıklarla değişecekmiş. Açılışından 6 ay süre ile bu alanda “Osmanlı’da Sinematografın Yolculuğu” adlı sergi var.
İstanbul’un kültür hayatına çok önemli katkılar sağlayacak olan bu müze artık sizlerin ziyaretini bekliyor. Sahip olduğu özel arşiv görülmeye değer. Ayrıca belirtmeden geçmeyeyim; müzenin üst katında şahane bir sinema kütüphanesi bulunuyor. Hem sinema öğrencileri hem de sinema meraklıları için eşsiz bir kaynak havuzu olan bu kütüphaneyi müze ziyaretiniz esnasında sakın es geçmeyin.
Pandeminin etkisinin azalması durumunda Sinema Müzesi’nde paneller ve sinema söyleşileri yapılacağı da belirtiliyor.
Son olarak İstanbul Sinema Müzesi, Pazartesi-Cuma 11:00-18:00, Cumartesi günleri 11:00-17:00 saatleri arasında ziyarete açık. Müze Pazar günü ziyarete kapalı. Tam bilet 30 TL, indirimli bilet 15 TL şeklinde fiyatlandırılmış.