Hepimiz sosyal, şefkatli ve başkalarını önemseyen çocuklar yetiştirmek isteriz. Çocuğun gelişme ve kendini bulma yolculuğunda ilk rol model ebeveynleridir. Yaş ilerledikçe çocuk, çekirdek aile veya geniş aile içinde kendine yakın gördüğü kişiler içinden yeni rol modeller seçebilir. İlerleyen yıllarda ilgi alanının değişimi ve gelişimine göre rol modelleri de değişebilir. Çocuk Gelişimci Günseli Arı, çocukların empatik ve mutlu insanlar olmaları için neye ihtiyaç duyduklarını yazdı.
1. Düzenli ve yoğun bir şekilde birlikte zaman geçirin
Örneğin çocuk kum havuzunda oynuyor ve annesi cep telefonuna bakıyor. Veya çocuk resim çizerken baba bulaşık makinesini boşaltıyor. Oysa dikkatimizi dağıtmadan çocuğumuzla gerçekten ilgilenmek için de zaman ayırmalıyız. Bunlar akşamları kitap okumak, birlikte gezilere çıkmak, hatta birlikte oynadığınız oyunlar gibi sevilen ritüeller olabilir. Ebeveynlik araştırmacılarına göre, bunu yaparak çocuğa saygı duyduğunuzu ve onu önemsediğinizi göstermiş oluyorsunuz ve çocuklar da bunları bu şekilde sizden öğreniyor. Çocuklarımız, sevildiklerini hissettiklerinde kendilerini bize bağlı hissederler. Ve bu bağ onları, bizim değerlerimize ve onlara öğrettiklerimize daha açık hale getirir.
2. Çocuğunuzla derin sohbetler edin
Bütün gün konuşuruz, ancak nadiren bu konuşmalar gerçekten derinleşir. Duygularımızın, arzularımızın, endişelerimizin ve korkularımızın olduğu konuşmalardan bahsediyoruz. Çocuğunuzun nasıl olduğuyla, o anda aklında ne olduğuyla ilgilenin. Çocuğunuz suskun bir tipse, şu sorular bir sohbeti ateşleyebilir: ‘Bugünün nesi güzeldi? Bugünün nesi aptalcaydı?’, ‘Bugün biri senin için güzel bir şey yaptı mı? Sen güzel bir şey yaptın mı?..’ Yasaklar getirerek ve aşırı korumacı davranarak çocukları şekillendirmek çok zordur. Bir kısmı boyun eğse de kimisi yalana ve gizliliğe, kimisi de sizinle inatlaşma yoluna gidebilir. İletişim kanallarınızı her zaman açık tutup neler düşündüklerini ve neye ihtiyaçları olduğunu takip etmek önemlidir.
3. Hatalarınıza sahip çıkın
Bu, pek çok insanın iyi olmadığı bir niteliktir. Ancak sosyal yeterliliğin dürüstlük ve saygıyla çok ilgisi vardır. Ve ‘Sana daha önce böyle çıkıştığım için üzgünüm. Bu doğru değildi’ diyebilen biri, yalnızca diğer kişiye saygı göstermekle kalmaz, aynı zamanda diğer kişiden daha fazla saygı görür. Bir sorunu ‘bitirmenin’ en iyi yollarından biri, şüphesiz konuşmak ve onu çözmektir. Ancak baz yetişkinler sorunları çözmek yerine onların üstünü kapatmayı tercih eder. Tabii ki bu yanlıştır çünkü sorunlar kendi başına çözülmez ve öylece ortadan kaybolup gitmez. Çocuklarınızla tartışırsanız, durumu daha sonra konuşup düzeltmeye çalışmalı, onun güvenini yeniden kazanmalısınız.
4. Çocuğunuza sorumluluk verin
Temel olarak, sosyal beceriler uygulama yapılarak öğrenilir ve geliştirilir. Bu nedenle çocuklara sorumluluk almaları ve başkalarına yardım etmeleri için ek fırsatlar verilmelidir. Bunlar aile hayatı için önemli olan ev işleri de olabilir veya kardeşlere, diğer akrabalara yardım etme görevleri de. Aile toplantıları da tavsiye edilir: Kardeşler arasındaki tartışmalar, sabah hazırlanmanın stresi gibi aile sorunlarını çözme alıştırması yapabilirsiniz. Çocuğunuzun fikirlerini dinler ve onu ciddiye alırsanız, saygı duyulduğunu hisseder ve aynı zamanda başkalarının ihtiyaçlarını da dikkate almayı öğrenir.
5. Sosyal rol model olun
Çocuklar, dikkatli bir gözlemleyicidirler. Aile üyelerinin arasındaki iletişimi gözlemler ve değerlendirirler. Dolayısıyla ebeveynlerin ilişkilerindeki davranışları, tutumları; rol model alan, gözlemleyici çocuğun tutum ve davranışlarının oluşumunda en büyük belirleyicidir. Akraba ve arkadaşlarla etkileşim şeklimiz de çocuklarımız tarafından algılanır ve kendi sosyal davranışlarını şekillendirir.
