Beklenenden erken ve anne karnındaki gelişimini tamamlamadan doğan bebekler, özel ilgi ister.
Normalde bir gebeliğin 38 ila 42 hafta kadar sürmesi beklenirken, bu süreden önce doğan bebekler ‘prematüre bebek’ olarak adlandırılır. Rahim içerisindeki gelişimini tam olarak tamamlayamadıkları için prematüre bebekler, doğumdan sonra tıbbi bakıma ihtiyaç duyarlar. Bu süreçte endişelenen ebeveynler için, bilmeniz gereken bazı detaylar:
1. “Geç prematüre” bebekler hala prematüredir
Hamileliğin 32. haftasından önce doğan bebeklere erken prematüre, 32 ila 34. haftalar arasında doğanlara orta prematüre, 34 ila 36. haftalarda doğanlara ise geç prematüre bebek deniliyor. Yalnızca 4 hafta erken doğmuş olsalar da, geç prematüre bebekler yine de gelişimini tamamlamamış preterm bebekler kabul edilirler.
Gebeliğin son altı haftasında bebekler genellikle haftada yaklaşık yarım kilo alırlar, bu nedenle birkaç hafta erken doğan bebekler, zamanında doğan bebeklere göre daha küçüktürler. Boy ve kilo olarak küçük olmalarının yanı sıra, geç prematüre bebeklerde de solunum problemleri, düşük kan şekeri seviyeleri, beslenme gülükleri ve vücut ısısını koruma sorunları gibi ciddi sağlık sorunları görülür. Gebeliğin son haftalarında üçte ikisi gerçekleşen kemik mineralizasyonunu da kaçırdıkları için, kalsiyum ve fosfor seviyeleri de genellikle düşüktür.
Geç prematüre bebeklerin sinir sistemleri de olgunlaşmamıştır. 35. gebelik haftasında doğan bir bebeğin beyni, vaktinde doğmuş bir bebeğin beyninin üçte ikisi ağırlığındadır ve nörolojik sistem, rahimdeki son haftalarda hala gelişmektedir. Olgunlaşmamış sinir sistemleri nedeniyle prematüre bebekler genellikle kendilerini sakinleştirmekte zorlanılar ve dünyaya alışmaya çalışırken ekstra zamana ve ilgiye biraz da bu yüzden ihtiyaç duyarlar.
2. Hıçkırıklar yaygındır ancak büyümeyle ilgili değildir
Bebeklerin hıçkırdıkları zaman büyüdüklerine ilişkin yaygın bir kocakarı söylemi vardır ancak prematüre bebekler söz konusu olduğunda bu ne yazık ki doğru değildir.
Rahim içindeki bebek, hamileliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde hıçkırmaya başlayabilir. Anne karnındaki hıçkırıklar, bebeğin doğumdan sonraki hayata hazırlanmak için nefes alıştırması yaparken amniyotik sıvıyı yutmasına tepki olarak ortaya çıkar.
Hamileliğin ikinci üç aylık döneminde, bebek anne karnındaki amniyotik sıvının bir kısmını yutmaya ve salmaya başlar. Üçüncü trimesterde, yaklaşık 34. haftada, amniyotik sıvı seviyeleri en yüksek seviyeye ulaşır. Amniyotik sıvı, bebeğin bağırsak mikrobiyomunu olgunlaştırmaya, bağışıklık oluşturmaya ve hazırlanmaya yardımcı olan bir dizi büyüme faktörüne, anti-inflamatuar ve anti-enfektif bileşenlere sahiptir.
Zamanında doğan bir bebek sık sık hıçkırmaya devam edebilir ve bu, beslenmeyle bağlantılı olabilir. Hıçkırıklara, kasın tahriş olması ve beyninizi karnınıza bağlayan sinir olan vagus sinirinin uyarılmasıyla tetiklenen diyaframın ani kasılmaları neden olur.
Prematüre bir bebek için hıçkırık, fiziksel bir nedenden çok fizyolojik bir tepkidir. Prematüre bebeğin nörolojik sistemi olgunlaşmamıştır ve bu nedenle strese farklı tepki verecektir. Beyin, bebeğin kalp hızını, solunum hızını, kan basıncını ve sıcaklık gibi bedensel işlevlerini düzenler.
Prematüre bir bebeğin, olgunlaşmamış bir sinir sistemi tarafından düzenlenen prematüre organları vardır; bu da, bebek aşırı uyarılırsa fizyolojik stres tepkilerinin oluşmasına neden olabilir. Bu davranışsal stres ipuçlarından bazıları hapşırma, tükürme, öğürme ve hıçkırıktır. Büyüyüp geliştikçe bebeğinize mümkün olan en iyi şekilde yanıt verebilmeniz ve onu rahatlatabilmeniz için bebeğinizin stresini ve istikrarlı ipuçlarını öğrenmeniz önemlidir.
3. Anne sütü prematüre bebekler için idealdir
Yapılan araştırmalar, tıbbi ve bilimsel gelişmeler sayesinde prematüre bakımı konusunda epey yol kat edildi. Ancak bilim ne kadar ilerlerse ilerlesin, yenidoğan yoğun bakım teknolojileri bebeğin büyüyüp gelişmesini desteklemek için ancak doğanın rahim içerisinde yaptığı şeyi taklit etmeye çalışarak fayda sağlayabilir.
Bu durum yenidoğanın beslenme ihtiyaçları söz konusu olduğunda da geçerlidir. Mama firmaları, prematüre bebeklerin büyüme ve beslenme ihtiyaçlarına özel mamalar üretebilmiştir. Bununla birlikte, araştırmalar, özellikle prematüre bir bebeğin olgunlaşmamış bağışıklık ve gastrointestinal sistemlerinin özel ihtiyaçları söz konusu olduğunda, doğal emzirmenin hala en ideal beslenmeyi sağladığını göstermektedir.
Kolostrum (ilk süt), amniyotik sıvınınkine benzer anti-inflamatuar ve anti-enfektif bileşenler içerir. Anne sütü ve özellikle kolostrum, ilk günlerde bağırsak yolunun ve mukoza zarının hızlı büyümesini uyarır, bu da tıpkı bebek rahimdeyken amniyotik sıvının yaptığı gibi olgunlaşmasına ve korunmasına yardımcı olur. Anne sütü bağışıklık oluştururarak prematüre bebeği enfeksiyon ve hastalıklardan korur.
4. Yoğun bakım çıkışı sadece kiloyla ilgili değildir
Prematüre bebeğinizin 5 kiloya ulaşmış olması, kutlamaya değer önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak bu, bebeğinizin yenidoğan yoğun bakım servisinden taburcu edilebileceği anlamına gelmeyebilir.
Prematüre bir bebek, eve gitmeye hazır olmadan önce tipik olarak aşağıdaki kriterleri karşılamalıdır:
- Açık bir beşikte şapka veya ek battaniye yardımı olmadan kendi ısısını (normal aralıkta) tutabilirler.
- Yeterli kalori alırken, tüm besinini ağız yoluyla (emzirme veya biberonla beslemede) alabilirler.
- Yeterli kilo almışlardır.
- Kendi kendine nefes alabiliyorlardır. Bebeklerin çoğu YYBÜ’den taburcu edildiğinde oksijensizdir, ancak bazı bebeklerin daha uzun süre oksijen desteğine ihtiyacı olabilir ve bu destek araçları ile eve gönderilebilirler.
- Apne (nefes almada duraklamalar) ve bradikardi (yavaş kalp hızı) veya renk değişikliği nöbetleri yoktur.
Taburcu olmadan önce bebeğinizin ayrıca bir araba koltuğu çalışması veya testi, bir işitme taraması veya planlanmış önemli uzmanlık randevularına ihtiyacı olabilir. Ayrıca suni teneffüs, güvenli uyku ve bebek bakımı konusunda biraz eğitime ihtiyacınız olabilir. Erkenden planlamaya başlayın ki, bebeğiniz eve gitmeye hazır olduğunda siz de hazır olabilin.
5. Prematüre bebekler farklı gelişirler
Prematüre bebeğinizi arkadaşınızın aynı hafta doğan bebeğiyle veya komşunuzun dokuz aylıkken yürüyen yeğeniyle kıyaslamayın. Bu karşılaştırmalara kapılmak kolaydır, ancak neden olabileceği strese değmez. Bebeğinizin hastaneden taburcu olduğunda hala bir prematüre olduğunu ve yoğun bakım ünitesinden çıkmış olmanızın bebeğinizin artık tam süreli bir bebek olarak kabul edildiği anlamına gelmediğini unutmayın.
Bebeğiniz prematüre bir bebek ve artık tam süreli gebelik dönemine girdi. Özellikle bebeğiniz zor bir başlangıç yaptıysa arada büyük bir fark vardır. Prematüre bebeğiniz artık hastane dışında büyümeye devam edecek kadar sağlıklı ve stabildir. Bu oldukça şaşırtıcı bir başarıdır, bu nedenle gelişimsel bir dönüm noktası kılavuzunu takip ederken bebeğinizin doğum tarihi yerine, beklenen ideal doğum tarihinize başvurmayı unutmayın.
