A vitamini, tıpkı diğer vitaminler gibi vücudumuzun vazgeçilmez unsurları arasında yer alıyor. Göz ve üreme sağlığının yanı sıra bağışıklığı da destekleyerek vücudumuzu hastalıklara karşı korumaya yardımcı oluyor. Ancak bu yazıda A vitamininin çok daha farklı bir faydasına değineceğiniz. Evet doğru tahmin ettiniz, cilt sağlığı üzerindeki inanılmaz fonksiyonlarına! Zira A vitamini, kırışık görünümün azalmasından tutun da sivilcelerin giderilmesine kadar cilt için muazzam etkilere sahip. Gelin şimdi, A vitamininin cilt için faydaları ve A vitamini ihtiyacınızı karşılayabileceğiniz kaynaklara birlikte göz atalım.
A vitamini nedir?
A vitamininin cilt için faydaları konusuna geçmeden önce A vitaminini yakından incelemek daha faydalı olacaktır. A vitamini; cilt, göz ve üreme sağlığının yanı sıra bağışıklık fonksiyonunu da destekleyen önemli bir vitamindir. Karaciğerde depolanan ve yağda çözünebilen A vitamini, besinlerde 2 şekilde bulunur. Bunlardan ilki önceden oluşturulmuş A vitaminidir ve retinol olarak da bilinir. Daha çok et, balık, kümes hayvanları ve süt ürünlerinde bulunur. Diğeri ise karotenoidler olarak da bilinen provitamin A’dır. Yiyeceklere koyu rengi veren bu tipi, genellikle meyve ve sebze gibi bitki bazlı besinlerde bulunur.
A vitamininin cilt için faydaları nelerdir?
Şimdi ise asıl konumuza dönelim. A vitamininin cilt için kanıtlanmış faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Kırışıklıkların görünümünü azaltabilir
Topikal retinoidlerin kolajen üretimini uyararak kırışıklık görünümünü azaltmaya yardımcı olabileceği gösteriyor. Ayrıca retinoidlerin hasarlı elastin lifleri onarabileceği ve yeni kan damarlarının oluşumunu teşvik ederek sarkmayı iyileştirebileceği biliniyor.
2. Hiperpigmentasyonu önleyebilir
Hiperpigmentasyon, melanin adlı renk pigmentinin fazla üretimi sonucu deri altında toplanmasıyla oluşan koyu lekelerdir. Güneş lekesi, yaşlılık lekeleri ve akne izleri, hiperpigmentasyona verilebilecek en iyi örneklerdir.
Karotenoidler, cilt sağlığını ve görünümünü etkileyebilecek kirlilik ve UV ışınları gibi çevresel faktörlerden cildi korur. Retinoidler ise hücre yenilenmesini tetikleyerek yaşlılık ve güneş lekelerini iyileştirmeyi destekler. Ayrıca eşit bir cilt tonuna sahip olmaya yardımcı olurlar.
3. Sivilcelerin giderilmesine yardımcı olabilir
Amerikan Dermatoloji Derneği hem ergenlerde hem de yetişkinlerde sivilce tedavisi için topikal retinoidleri öneriyor. Çünkü retinoidler sivilceleri önlemek için cildin pul pul dökülüp yenilenmesine, kir, yağ ve ölü deri hücrelerinin gözeneklerden temizlenmesine yardımcı oluyor. Bununla birlikte gözeneklerin ve akne izlerinin görünümünü azaltmaya yardımcı olabilecek kolajen ve elastin üretimini destekliyor.
4. Sedef hastalığı tedavisinde kullanılabilir
Topikal retinoidler hem kabarık cilt lekelerinin oluşumunu önler hem de iltihaplanmaya neden olan sitokinlerin ve interlökinlerin oluşumunu azaltır. Bu nedenle sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılan ilaçların çoğu A vitamini içerir.
A vitamini ihtiyacı nasıl karşılanır?
Birçok insan A vitamini ihtiyacını besinlerden kolaylıkla karşılar. Eksikliğinde ise takviyelerle veya reçeteli retinoidler yoluyla ihtiyacınız olan A vitaminini karşılayabilirsiniz. Ancak takviyeleri veya ilaçları kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
A vitamini içeren besinler
Retinoidler daha çok hayvansal gıdalarda bulunur:
- Somon
- Sığır karaciğeri,
- Balık,
- Karides,
- Yumurta,
- Süt ve süt ürünleri.
Karotenoidler genellikle bitki bazlı yiyeceklerde bulunur:
- Havuç,
- Domates,
- Tatlı patates,
- Lifli yeşil sebzeler,
- Mango, kayısı ve erik gibi meyveler.
A vitamini takviyeleri
Dengeli beslendiğimiz sürece ihtiyaç duyduğumuz A vitaminini gıdalardan yeterince alabiliriz. Ancak A vitamini eksikliği söz konusuysa, doktor kontrolünde aşağıdaki takviyelerden faydalanılabilir:
- A vitamini içeren multivitaminler,
- Beta karoten (Provitamin A),
- Retinil asetat veya retinil palmitat (Önceden oluşturulmuş A vitamini),
- Provitamin A ve önceden oluşturulmuş A vitamini kombinasyonu.
Reçeteli retinoidler
Reçeteli retinoidler tıkanmış gözeneklerin temizlenmesi, aknenin giderilmesi, ciltteki hücre yenilenmesinin desteklenmesi ve kırışık görünümün azalması için dermatologlar tarafından tedavilerde sık sık tercih edilir. Ancak etkileri yalnızca kullanıldığı süre boyuncadır. Ayrıca herkeste işe yaramayabilirler. Dahası bazı hastalarda yanma, batma, şişlik ve tahriş gibi istenmeyen sonuçlara neden olabilmektedirler. Bu nedenle denemeden önce, cilde uygun kişiselleştirilmiş bir tedavi için dermatologla görüşmek en iyi seçenektir
A vitaminini güvenli bir şekilde kullanmak için bilmeniz gerekenler
Sağlıklı bir cilt için oral veya topikal A vitamini kullanmak herkes için uygun değildir. Özellikle gül hastalığı, egzama ve alerjik hastalıkları olanlar doktorlarına danışmadan kesinlikle topikal A vitamini kullanmamalıdır. Ayrıca hormonal sebeplerden kaynaklanan sivilce tedavilerinde topikal A vitaminleri hiçbir işe yaramayabilir. Topikal A vitamini kontrolsüz bir şekilde kullanıldığında egzama alevlenmeleri, UV ışığına karşı artan hassasiyet, cilt kuruluğu, kaşıntı ve kızarıklık gibi yan etkilere neden olabilir.
Oral A vitaminlerinin yan etkileri ise çok daha ciddidir. Bu tür ilaçların mutlaka doktor gözetiminde kullanılması gerekir. Aksi halde baş ağrısı, bulanık görme, mide bulantısı, karaciğer hasarı ve doğum kusurları gibi önemli yan etkilere sebep olabilirler.
Öte yandan, A vitamininin çeşitli takviyelerle ve ilaçlarla etkileşime geçebileceği unutulmamalıdır. Örneğin sedef hastalığı tedavisinde kullanılan asitretin, T hücreli lenfomaların cilt etkilerini tedavi etmek için kullanılan beksaroten ve kilo vermeye yardımcı olan orlistat gibi ilaçlarla birlikte kullanılması son derece riskli olabilmektedir. Ayrıca doğum kusurlarına yol açabileceğinden hamilelikte kesinlikle kullanılmamalıdır.
Sağlıklı bir cilt için ipuçları
Sağlıklı bir cilt için yeteri miktarda A vitamini tüketmeniz elbette önemlidir ancak tek başına yeterli değildir. Bununla birlikte aşağıdaki adımlara dikkat ederek cilt sağlığınızı koruyabilirsiniz:
- Her gece 7 – 9 saat uyumaya çalışın.
- Antioksidanlar açısından zengin bir diyet oluşturun.
- Her gün güneş koruyucu krem sürün. Kremi güneşe çıkmadan ortalama 20 dk önce sürmeyi unutmayın.
- Aşırı güneşe maruz kalmaktan kaçının.
- Sigara kullanmayın. Kullanıyorsanız bırakmayı veya azaltmayı deneyin.
- Yüzünüzü her sabah ve akşam mutlaka yıkayın.
- Dermatoloğunuzla görüşerek cildinize en uygun bakım rutinini öğrenin.
- Kullanacağınız her ürünün içeriğinin temiz olmasına özen gösterin.
