Yaygın görülen bir Akdeniz bitkisi olan defne, çok eski çağlardan beri baharat ve şifalı bitki olarak kullanıldığı gibi, sabun ve kozmetik yapımında da kullanılıyor.
Defne, Yunan mitolojisinde önemli yeri olan ve çeşitli sembolik anlamlar yüklenmiş olan bir bitkidir. Yunan savaş tanrısı Apollon, Daphne’ye aşık olur ancak Daphne, Apollon’un aşkına karşılık vermez. Bunun üzerine Apollon’un babası ve nehir tanrısı Peneus, Daphne’yi bir ağaca çevirir. Apollon da bu ağacı kendi ağacı ilan eder ve defne ağacı olarak bilinen bu ağacın adına şiirler, şarkılar yazılır. Apollon’un kehanet gücünden faydalanmak için Yunan kahinleri, kehanette bulunmadan evvel defne yaprakları çiğnerlerdi. Üniversitelerdeki alimlere de bilgelik sembolü olarak defne yapraklarından ve dallarından yapılmış taçlar giydirilirdi. Dinsel törenlerde defne yapraklarından yapılan tütsülerin yakılması da yaygın bir gelenekti.
Defne nedir?
Lauraceae familyasına ait bir bitki olan defnenin yaygın kullanılan türü, Latince ismiyle Laurus nobilis olarak bilinmektedir. Dünyanın çeşitli yerlerinde yetişen ve kullanılan farklı defne türleri de bulunmaktadır. Her mevsim yeşil olan bu ağacın yapraklarından yılın her zamanı taze olarak faydalanılabilir, ağaç sonbaharda da meyve verir. Türkiye’de yaygın olarak Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde yetişmektedir. Kurutulmuş veya taze olarak kullanılabilen yapraklarından bitki çayı, bitkisel uçucu yağ ve tentür elde edilebilir. Tohumları da benzer amaçlar için kullanılabilir.
Defnenin faydaları nelerdir?
- Sindirim sistemini etkileyerek hazmı kolaylaştırır. Defne yapraklarındaki enzimler bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olur.
- Solunum sistemini rahatlatıcı etkisi vardır. Defne yaprağı çayı öksürük ve bronşit şikayetlerini azalttığı gibi, defne tohumlarından elde edilen uçucu yağ da aromaterapik olarak solunum sistemini rahatlatmak için kullanılabilir.
- Defne yağı içeren sabun ve şampuanlar, cilt ve saçlar üzerinde çok olumlu etkilere sahiptir. Ayrıca defne yapraklarının demlenmesiyle hazırlanan defne suyu ya da sirke veya alkolle hazırlanan defne tentürü, banyodan sonra saçları durulamak için kullanılarak saçların sağlık kazanmasına yardımcı olur.
- Vücuttaki enflamasyonu azaltma etkisi de bulunduğundan defne çayı, romatizma ve romatoit artirit şikayetlerini azaltmada etkilidir.
- Defne yaprağında bulunan kafeik asit ve rutin adı verilen maddeler, kalp sağlığını korumada yardımcıdır.
- Defne yaprağında bulunan linalool adı verilen madde, vücuttaki stres hormonu seviyelerini azaltarak depresyon ve kaygı şikayetlerini azaltır, rahatlama sağlar.
Defne çeşitleri nelerdir?
Yaygın olarak kullanılan ve ülkemizde de en çok yetişen türü, Akdeniz defnesi olarak bilinen Laurus nobilis’tir. Umbellularia californica isimli tür, Kaliforniya defnesi olarak bilinir ve çok daha yoğun bir kokuya sahiptir. Aynı familyaya ait ancak farklı bir tür olan Cinnamomum tejpata, Hint defnesi olarak bilinir ve Hint mutfağında önemli bir yere sahiptir. Arabistan defnesi (Daphne gnidium), yaban defnesi (Daphne mezereum), dikenli defne (Ilex aquifolium) ve koyun defnesi (Kalmia angustifolia) olarak bilinen türler ise zehirli defne türleridir.
Defne yaprağı çayı nasıl demlenir?
3 adet defne yaprağı, bir su bardağı kaynamış suya koyulur ve karışım ağzı kapalı şekilde 8-10 dakika kadar demlenir. Süzüldükten sonra sıcakken içilmelidir. Defne yaprağı çayı, kaynatılarak da hazırlanabilir. Cezveye bir su bardağı su için 2-3 yaprak defne eklenir ve karışım kaynadıktan sonra 3 dakika boyunca demlenir, süzülür.
Defne yaprağı çayı tarifleri
Defne yaprağını sade olarak demleyip tüketebileceğiniz gibi, tadını ve etkisini arttırmak için farklı karışımlar da deneyebilirsiniz:
Portakallı defne çayı: İnfüzyon yöntemi ile hazırlanan bu karışım, hazımsızlık, iştahsızlık ve müzmin bronşit durumlarında oldukça etkilidir. Hazırlamak için 4 gram defne yaprağı ve 8 gram kurutulmuş portakal kabuğu, iki su bardağı kaynamış suya eklenerek 15 dakika boyunca kapağı kapalı şekilde demlenir. Süzüldükten sonra bal ile tatlandırılarak tüketilebilir.
Ballı limonlu defne çayı: 20 adet kurutulmuş ve havanda dövülerek toz haline getirilmiş defne yaprağı, 2 limonun suyu ile karıştırılarak yarım litre suya ilave edilir. Karışım kısık ateşte kaynatıldıktan sonra içerisine 4 yemek kaşığı bal ilave edilir, ateşin üzerinde biraz daha karıştırılır. Süzülerek başka bir kaba alınan karışım, soğuduktan sonra yoğun bir şurup kıvamına gelecektir. Ağzı kapalı bir şekilde buzdolabında muhafaza edilen bu çay karışımı soğuk olarak da tüketilebilir. Öksürüğü azaltıcı ve balgam söktürücü olarak kullanılabilen etkili bir karışımdır.
- Defne yaprağı, yaygın olarak mutfaklarda baharat olarak kullanılmaktadır. Et, balık ve tavuk yemeklerinde, sebze yemeklerinde, soslarda ve turşularda lezzet verici olarak kullanılabilir.
- Defne tohumu yağından elde edilen uçucu yağ sabun, şampuan ve kozmetik yapımında kullanılmaktadır. Yine tohumlardan elde edilen sabit yağ da saç bakımında kullanılabilir.
- Yapraklarından yayılan aromatik koku, böcek kovucu etkiye sahiptir. Böcekleri uzak tutmak için ufalanmış defne yaprağı serpiştirilebilir veya defne yapraklarından yapılan tütsü yakılarak bicek ve sinekler uzaklaştırılabilir.
- Peyzaj düzenlemelerinde çit bitkisi veya süs bitkisi olarak kullanılabilir.
Defnenin yan etkileri nelerdir?
- Defne yaprağı, yemeklere konduğunda bütün halde koyulmalıdır ve yemek piştikten sonra çıkarılmalıdır. Doğrudan pişmiş defne yaprağı, sindirilemeyerek bağırsaklara zarar verme ihtimali bulunduğundan, tüketilmemelidir.
- Defne yaprağı çayının hamilelikte ve emzirme döneminde ne gibi etkileri olacağına dair yeterli bilimsel araştırma bulunmamaktadır. Bu dönemlerde kullanmadan önce doktorunuza danışmanızda fayda var.
- Kan şekeri seviyelerini etkileme özelliği bulunduğundan diyabetli kişilerin defne yaprağı kullanırken kan şekerini düzenli olarak kontrol etmesi gerekmektedir.
- Defne yaprağının merkezi sinir sistemini yavaşlatma etkisi vardır. O nedenle anestezi almanızı gerektirecek herhangi bir durumda operasyondan iki hafta önce ve iki hafta sonra defne yaprağı tüketmemeye özen göstermelisiniz.
