Dün akşam, ülkemizin önde gelen ilim adamlarından biri olan Muhammed Emin Saraç vefat haberi çok sayıda talebesini ve sevenlerini üzdü. Hadi Alimi Muhammed Emin Saraç’ın hayatını kaybetmesinin ardından eserleri ve hayatı hakkında bilgi edinmek isteyenler, Muhammed Emin Saraç sorusunun yanıtını araştırmaya başladı. Bir süre önce koronavirüse yakalanan Emin Saraç, durumunun ağırlaşması sonrası hastalığa yenik düştü. Tokat’ın Tanoba köyünde doğan Emin Saraç, ilim tahsili yüksek bir aileden geliyordu ve kendisi de Hadis Alimi olarak pek çok talebe yetiştirdi.
Türkiye dün önemli bir değerini kaybetti. Ülkemizin önde gelen ilim adamlarından olan Hadis Âlimi Muhammed Emin Saraç Hoca hayatını kaybetti. Emin Saraç, uzun yıllardır talebe yetiştiriyordu. Bir süre önce koronavirüs ile enfekte olan Saraç, durumunun ağırlaşması üzerine hastaneye kaldırılmıştı. Türkiye’de yetişen nadir hadis alimlerinden biri olan Saraç’ın vefatının ardından onun hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler Muhammed Emin Saraç’ın hayatı hakkında araştırma yapmaya başladı.
MUHAMMED EMİN SARAÇ KİMDİR?
Tokat’ın Erbaa kazasında Tanoba köyünde dünyaya gelen Emin Saraç, ilim tahsili yüksek bir aileden geliyordu. Dedesi Nakşibendiye’den Müderris Üzeyir Efendi Niksar’ın Keşfi Camii Medresesi’nde müderrislik yaptı. Müderris Üzeyir Efendi, dönemin sayılı uleması arasında gösteriliyordu. Dedesinin yanında 6 yaşında Kur’ân-ı Kerîm’i hatmederek hafızlığa başlayan Muhammed Emin Saraç’ın ağabeyi Bahaddin Saraç, kardeşleri Osman ve Yusuf ile kız kardeşleri, anne ve babaları tarafından Kur’ân-ı Kerim okumanın suç sayılabildiği dönemlerde Kur’ân-ı Kerim hâfızı olarak yetiştirilmişlerdir.
BABASI KURAN ÖĞRETTİĞİ İÇİN MAHKEMEYE ÇIKARILDI
Babası Hafız Mustafa Efendi o dönemde çocuklarına Kur’ân-ı Kerîm okuttuğu için mahkemeye çıkarıldı. Hâkim, “Sen çocuklara Arapça okutuyormuşsun. Bu, doğru mu?” diye sorduğunda “Ben çocuklara kimsenin canına, malına ve ırzına tasallut etmeleri için bir şeyler öğretmiyorum; ben Kur’ân-ı Azîmüşşan’ı okutuyorum” dedi. Ancak mahkeme neticesinde 6 ay hapis cezası aldı.
İLK HADİS İCAZETİNİ SÜLEYMAN EFENDİ’DEN ALDI
Muhammed Emin Saraç Hocaefendi, 1940–43 yıllarında Niksar-Merzifon’da mukabeleler okudu. 1943’te ailesi tarafından tahsil için İstanbul’a Ali Haydar Efendi’nin tekkesine gönderildi. Ali Haydar Efendi, tekkesi sürekli gözlem altında tutulduğu için M. Emin Saraç’ı Fatih Camii Baş İmamı Ömer Efendi’ye emanet etti. Ömer Efendi’nin yanında Kur’ân talimi yapmaya ve Telhîs okumaya başladı. M. Emin Saraç Fatih Camii’nde üç ay misafir kaldıktan sonra Kargümrük’teki Üçbaş Medresesi’ne gitti. Burada ikamet eden ve 65 sene başkayyımlık yapan Süleyman Efendi’den Buhâri-i Şerif’in birinci ve ikinci ciltlerini okudu. M. Emin Saraç, ilk hadis icazetini muhaddis Hacı Ferhad-ı Rizevî silsilesinden gelen icazetname ile Süleyman Efendi’den aldı.
“OSMANLI DEVLETİNİN ÇOCUĞU” OLARAK GÖRÜLÜYORDU
Muhamed Emin Saraç, Üçbaş Medresesi’nde 1950’ye kadar kaldı. Bu süreçte Ali Haydar Efendi ile Fatih Camii baş imamı Ömer Efendi’den başka Gümülcineli Mustafa Efendi, Muhaddis İbrahim Efendi, Arnavut Hüsrev Efendi, Ali Haydar Efendi, Silistreli Süleyman Hilmi (Tunahan) Efendi gibi zatlardan da tefsir, hadis, fıkıh, usul dersleri okumaya devam etti. İstanbul’da kaldığı yıllarda M. Emin Saraç; Tirmizî, Buhârî-i Şerif, Merâkı’l-Felâh, Kudûrî-i Şerîf, Şerhu’l-Akâid, Şifâ-i Şerif, Mir’ât, Müslim-i Şerîf, Mişkâtü’l-Mesâbih, Tefsir-i Kâdı Beyzavî gibi kitapları okudu.
Muhammed Emin Saraç, Ezher diplomasının Türkiye’de geçersiz kılınmasına rağmen Mısır’da 9 yıl kalarak eğitimine devam etti. Bu dönemde Muhammed Zahidü’l Kevserî, Osmanlı’nın son şeyhülislamı Mustafa Sabri Efendi, Yozgatlı İhsan Efendi, Muhammed Abdulvehhab Buhayri, Ahmed Fehmi Ebu Sünne, Ali Yakup Efendi, Abdulfettah eş-Şa’şa’dan istifade etti. Türkiye’den eğitim amacıyla geldikleri için oradaki hocalar kendilerini “Osmanlı devletinin çocukları” olarak görüyordu. M. Emin Saraç’a göre bu çok önemli bir iltifattı.
“ÇOCUKLUĞUMDA BİZİM KUR’AN OKUMAMIZ YASAKTI”
Hadis Alimi Mehmet Emin Saraç, “Çocukluğumda bizim Kur’an okumamız yasaktı. Babam da dedem de bu yüzden hapse girmişti. O imtihanlardan geçtik. Şimdi ise Allah bizi aydınlığa çıkardı. Artık ülkemizde Kur’an-ı Kerim okuyan bir Cumhurbaşkanı var” demişti.
İKİ BİNDEN FAZLA TALEBE YETİŞTİRDİ
M. Emin Saraç, Fi-Zılalil-Kur’ân mütercimleri arasında yer aldı. Ama o eser telifi yerine daha çok ders vermeyi tercih etti. 2000’den fazla talebe yetiştirdi. Aralarında davet ve irşad erbabı, müftü, vaiz, imam hatip, akademisyen ve öğretmenlerin çoğunlukta olduğu mümtaz talebeleri arasında Osman Topbaş, Prof. Dr. Cevat Akşit, Prof. Dr. Osman Öztürk, Prof. Dr. Kemal Sandıkçı, Prof. Dr. Ahmet Turan Arslan, Prof. Dr. Mehmet Bulut, Prof. Dr. Mustafa Avcı, Prof. Dr. İbrahim Hatiboğlu, Doç. Dr. Seyyid Bahçıvan, Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim Kutlay, Yrd. Doç. Dr. Abdullah Özcan, Dr. Ahmet Efe, Dr. Salim Sancaklı, Mustafa Demirkan, Hamdi Arslan, İsmail İpek, Hafız Osman Şahin, Nurettin Yıldız, Ahmet Yüksek, M. Salih Köse, Dr. Muhammed Beyler, Ahmet Hamdi Yıldırım, M. Fatih Kaya gibi isimler yer alıyor. Saraç, yurtdışındaki ilim meclislerinde defalarca Türkiye’yi temsil etti. Mısır, Suriye, Ürdün, Filistin, Kuveyt, Hindistan, Pakistan ve diğer İslam ülkeleriyle ilmî irtibatını devam ettirdi. Yurt dışından gelen İslam âlimlerinin ilk aradıkları kişi oldu
