Türkiye, 3 milyon 500 bin Suriyeli’ye geçici koruma statüsüyle ev sahipliği yapıyor. 3 milyon 500 bin kişiden yalnızca 31 bininin çalışma izni var. Suriyeli kadınlar eğitimsizlik, dil bariyeri ve kendilerine biçilen toplumsal roller nedeniyle iş hayatından soyutlanıyor. Suriyeli kadınların yalnızca yüzde 15’i iş hayatına katılım sağlarken çok daha azı kendi işletmesine sahip olabiliyor.
Yerel mikro, küçük ve orta boyutlu işletmeleri (KOBİ), yeni iş fırsatlarıyla tanıştırarak krizden etkilenen ekonomilerin kalkınmasını hedefleyen, kar amacı gütmeyen uluslarası sivil toplum kuruluşu Building Markets, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 12 ülkede 25 binden fazla KOBİ’ye destek vererek istihdam yaratılmasını ve girişimlerin büyümesini sağladı.
Yaptığı saha araştırmalarıyla KOBİ’lerin ihtiyaçlarını gözler önüne seren Building Markets, son araştırması ‘Suriyeli KOBI’lerde Kadın Girişimciler ve Çalışanlar Raporu’ ile kadın girişimcilerin ve istihdamının Türkiye’deki durumunu ele aldı.
Kadınlar parasını daha akılcı harcıyor
Son on yılda kadınların iş dünyasına katılımının sürekli arttığını ortaya koyan Building Markets raporunda, Dünya Bankası’nın verileri paylaşıldı. Verilere göre 131 ülke 300’den fazla yasal değişiklik gerçekleştirerek kadınların iş hayatına katılımını destekledi. Olumlu gelişmelere rağmen 2,7 milyar kadının erkeklerle aynı iş imkanlarına sahip olamadığı ve kadınların iş hayatına katılmaması nedeniyle dünya ekonomisinde her yıl 6 trilyon dolar kaybedildiği öngörülüyor. Dünya Bankası verileri ayrıca kadınların erkeklere nazaran parasını daha akılcı harcadığını ve daha birikimci olduğunu ortaya koydu. Kadın çalışanlar kazandıklarının yüzde 90’ınını aileleri için harcarken, erkekler için bu rakam sadece yüzde 35’lerde kaldı.
Suriyeliler 300 milyon dolar sermaye getirdi
Mülteci gruplarında kadının iş hayatına girişinin zorluklarını ele alan rapor, Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin ekonomik hayattaki yerine de değindi. Raporda yer alan verilere göre 2017 yılı itibariyle Suriyeliler tarafından açılan 6 bin 33 kayıtlı işletme 300 milyon dolarlık sermaye girdisi sağladı. Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin diğer ülkelerin aksine mülteci kamplarında değil de şehirlerde yaşadığına dikkat çeken raporda, 3 milyon 500 bin Suriyelinin ‘geçici koruma’ statüsüyle Türkiye’de yaşadığını ve 2019 rakamlarına göre sadece 31 bin Suriyelinin ‘çalışma iznine’ sahip olduğu ve Suriyeli çalışanların çoğunlukla erkek olduğu vurgulandı.
İç savaş ncesi de kadınların iş hayatına katılımı düşüktü
2010 yılında başlayan iç savaş öncesi Suriye’de kadınların iş hayatına katılımını da rakamlara döken Building Markets raporu, savaş öncesi de kadınların iş hayatına katılımının düşük olduğunu ortaya koydu. 2009 yılında yayınlanan Suriye Ulusal Girişimcilik Raporu’na göre kadınların ekonomiye katkısı yalnızca yüzde 4,4 olarak gerçekleşti. Cinsiyet eşitsizliğinin temel sebebini kültürel dinamikler olarak özetleyen Building Markets raporu kadınların ev içerisinde oynadığı roller nedeniyle iş hayatına katılımının engellendiğini belirtti.
Eğitimsizlik kadınları iş hayatından soyutluyor
Birleşmiş Milletler’in yayınlandığı ‘Geçici Koruma Statüsü’ndeki Kadın ve Kız Çocuklarının İhtiyaç Analizi’nin verilerine yer veren Building Markets raporu, Türkiye’deki Suriyeli kadın ve kız çocuklarının dil bariyerine takılarak temel ihtiyaçlarını gideremediğini, savaş travmalarını atlamadığını ve Türkiye’nin sosyal ve ekonomik hayatından soyutlandıklarını ortaya koydu. Türkiye’de yaşayan Suriyeli kadın ve kız çocuklarının yüzde 70’i Türkçe konuşamazken, sadeceyüzde 7’si dil eğitimine ulaşabiliyor. Suriyeli kadınların yüzde 15’i iş hayatına katılım sağlayabiliyor. En popüler meslekler ise yüzde 30 ile kuaförlük ve yüzde 27 ile terzilik olarak öne çıkıyor. Kadınların iş kurslarına ve eğitimlere ulaşamamasının temel sebebini kadınlara biçilen ‘ev hanımı’ rolü olduğunu vurgulayan raporda, eğitimsizliğin kadınları iş hayatından soyutladığına dikkat çekildi.
2 binden fazla Suriyeli işletme araştırmaya katıldı
Türkiye’de bulunan kayıtlı Suriyeli işletmelerden 2 bin 200’üne ulaşan Building Markets, bin 66işletmeden kadın çalışanlar ve girişimciler hakkında veri alabildi. Bin 66 işletmeden sadece501’i kadın çalışanlara yer verdiğini belirtirken, işletmelerdeki çalışanların yalnızca yüzde 14’ükadınlardan oluşuyor. Building Markets araştırmasında ortaya çıkan sonuçlara göre kadınların büyük bir çoğunluğu eğitim, kültür, sanat ve eğlence sektörlerinde çalışıyor.
Suriyeli kadın girişimcilerin temel sorunu: Sermaye
Suriyeli kadın girişimcilerin sorunlarını da ele alan Building Markets raporu, Suriyeli kadın işletmecilerin yüzde 70’inin gelecek 12 ay içerisinde yeni bir iş planı olduğunu belirtirken, yüzde 85’inin de banka hesabı olduğunu ortaya koydu. Kadın işletmecilerin yüzde 35’i işletmeleri için kredi almayı planlarken, işletmelerin büyümek için ihtiyaç duyduğu rakam ise ortalama 250 bin lira olarak belirtildi. Suriyeli kadınların iş hayatındaki yerini araştıran Building Markets raporu, çoğu küçük işletmelere sahip kadın girişimcilerin yeterli destek almaları halinde daha çok kadına istihdam yaratacağına dikkat çekti.
