Zencefil, ufak bir bambuya benzeyen bol sulu bir bitkinin kökü. İnsanlık tarihinde 3 bin yıldan uzun bir süredir bilinip kullanılıyor. Tarih boyunca Asurlulardan Babillilere, Mısırlılardan Romalılara pek çok farklı uygarlığın mutfağında kullanılan bir baharat olmuş.
Çin’in güney bölgelerinde ve Hindistan’da yetişiyor. Asya mutfağında, kuru baharat karışımlarından sonra en yaygın kullanımı olan baharat. Asya ülkelerinde çoğunlukla taze olarak tüketiliyor. Orta Doğu ve Avrupa’ya kervan yollarıyla ulaştığında kuru kökler halinde olduğu için, buralarda zencefili kuru olarak kullanma geleneği yaygınlaşmış. Zencefil ekildikten 9-10 ay sonra, tam olgunluğa ve ideal lif oranına ulaştığında hasat ediliyor. Güneşte kuruyana kadar bekletiliyor. En kaliteli ürünü elde etmek için kurutulmadan önce kabuğu soyuluyor. Kabuğu soyulmadan kurutulanlar ise ikinci kalite sayılıyor.
Hastalıklarla mücadelede
Kış aylarında, hele de kar yağmadığında salgın hastalık riski artar. Geçmeyen halsizlik, öksürük ve diğer soğuk algınlığı belirtileriyle uğraşırken kullandığımız birçok bitki çayı vardır. Adaçayı, hatmi çiçeği, ıhlamur, ayva yaprağı, kuşburnu yüzyıllardır bu topraklarda sağlık için demleniyor.
Son yıllarda tazesini de tüketir olduğumuz zencefil de günümüzün en popüler grip kırıcılarından biri. Anavatanı Hindistan ve civarı olan bu kök bitki içerisinde birçok etken madde taşıyor. Gribe iyi geldiği kadar mide rahatsızlıkları için de kullanılmış. Ağır bir aroması var ve aslında taze tüketildiğinde pek de alışkın olmadığımız bir tada sahip.
Metabolizma hızlandırıcı
Zencefil, mutfağımızda kuru haliyle baharat olarak özellikle beyaz etlerde kullanılmış. Çin mutfağında taze zencefilin kırmızı et yemeklerinde tıpkı patates gibi doğranıldığını da görürüz. Üstelik yemeğe oldukça da hoş bir lezzet verir. Bugün zencefilli birkaç yemek tarifi paylaşalım ve hem şifası hem de lezzetinden yemeklerde de faydalanalım istiyorum. Fakat tarife geçmeden önce zencefilin metabolizma hızlandırıcı bir kök bitki olduğunu da söylemek isterim. Yani her şeyde olduğu gibi zencefil tüketirken de aşırıya kaçmamalıyız. Özellikle tiroit bezi fazla çalışanlarda zencefil çarpıntıya neden olabilir.
Zencefil nasıl kullanılır?
Zencefilin faydalarını öğrenmekle birlikte nasıl kullanmamız, nasıl tüketmememiz ve ne miktarda almamız gerektiğini bilmemiz gerekiyor. Zencefilin birçok şekli bulunmaktadır. Toz haline getirilmiş olanı en çok kullanılan şeklidir. Fakat günde 2 gramı geçmeyecek şekilde kullanmak en sağlıklı olanıdır. Çiğ kök zencefili ise rendeleyerek yemeklerimizin içine veya birçok tarifte kullanabilirsiniz. Diğer meyve sularının içine katılmış olan zencefil suyu da bir başka kullanım şeklidir. Zencefil yağını ise günlük nemlendirici krem olarak kullanıldığı gibi masajlarda ve özellikle soğuk zamanlarda ısınmak için tercih edebilirsiniz.
Zencefil çayı faydaları
Öksürük kesici olarak kullanabileceğimiz zencefil çayının faydaları arasında yağ oranı dengelemesi, kas yorgunluğuna iyi gelmesi, sakinleştirici özelliği, mide bulantısı ve sindirim sorunlarına faydası ve kanser hücrelerine karşı savunma oluşturması sayılabilir. Zencefil çayının birçok alternatif çeşitleri vardır. Zencefil çayı yapımında kullanacağımız miktar, bir diş sarımsak ya da çay kaşığı büyüklüğünde olmalıdır. Bundan önce de zencefilin ince dış kabuğunu soymamız gerekir.
Zencefil- bal çayında oranlar, bir tatlı kaşığı bal, bir çay kaşığı zencefil, bir su bardağı. Karışımı 10 dakika kaynatmanız yeterli olacaktır. Bu karışımı öksürük giderici olarak kullanabilirsiniz.
Zencefil- limon çayında ise yarım limon suyu ve bir çay kaşığı zencefil, bir su bardağına tamamlanır ve yine 10 dakika kaynatılır. Sabahları bu çayı içmek kış hastalıklarına karşı bir önlem olacağı gibi güne dinç başlamanızı sağlar.
Zencefil- tarçın- ananas- limon çayı. Bu karışım yağ yakımını hızlandırıcı özelliği nedeniyle kilo vermek isteyenler tarafından tercih edilir. Bu çayı hazırlanmasında 500 ml su, 1 dilim ananas, 1 çubuk tarçın, 1 çay kaşığı zencefil ve yarım limon gerekiyor. Karışım 20 dakika kaynatılıp dinlendirildikten sonra içmeye hazır gelecektir.
Kimler, Hangi Durumda Zencefil Tüketmemeli?
Birçok faydasını saydığımız zencefil, bazı durumlarda ve rahatsızlıklarda uzak durulması gerekebiliyor. Bunların başında hamilelik dönemi geliyor. Metabolizmayı hızlandırması nedeniyle zencefil, hamile kadınların uzak durması gereken bir besindir. Bu özelliğiyle erken doğumu tetikleyebileceği öngörülüyor.
Yağ yakıcı ve metabolizmayı hızlandırması nedeniyle kilo almak isteyenlerin de zencefilden uzak durması gerekiyor. Yağ yakımı için hareket etmenize gereksinim duymayan zencefil, kilo alması gerekenlerin işini zorlaştıracağı için tüketimi bırakmaları gerekiyor.
Zencefili, kan akışını hızlandırma özelliği nedeniyle hemofili ve diğer kan hastalarının tüketmemesi gerekiyor. Diğer yandan zencefil, bazı ilaçlarla etkileşimi nedeniyle yan etkiler ortaya çıkarma riski vardır. Bu yüzden özellikle şeker, tansiyon, kalp hastası iseniz ve ilaç kullanıyorsanız doktorunuza danışarak zencefil kullanmanız gerekir.
Eğer kalp ve karaciğer problemleriniz varsa, vücut ısınız yüksekse veya mukoza zarlarınız hasar görürse zencefil kullanmamalısınız. Ayrıca kanayan yaranız veya hamileliğin 2 ve 3’ncü trimesterindeyseniz yine zencefil kullanmamalısınız. Zencefil hem rendelenmiş hem de taze olarak yararlıdır ve esansiyel yağı da çok faydalıdır. Bunu yemekler, hamur işleri ve içeceklere ekleyebilirsiniz. Zencefil özü bulunan bir maskeyi uygulamadan önce alerjiniz olup olmadığını kontrol etmek için kolunuzun küçük bir yerinde denemelisiniz.