Serotonin; motor davranışlardan uyku düzenine, duygusal dengeden yeme alışkanlıklarına kadar birçok alanda rol oynar.
5-hidroksitriptamin olarak da bilinen serotonin, insanlarda zindelik, canlılık ve mutluluk hissi uyandıran nörotransmitterdir. Halk arasında mutluluk hormonu olarak tanınan serotonin, aynı zamanda uyku, iştah, sindirim sistemi ve vücuttaki daha birçok şeyi etkiliyor. Bu nedenle serotonin seviyesinin düşük olması, zihinsel ve fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkilere neden oluyor. Vücut yeterli miktarda serotonin üretmiyorsa ya da serotonini verimli kullanmıyorsa, serotonin eksikliği görülebilir. Böyle bir durumda depresyon, anksiyete ve sindirim sorunları gibi istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Bu listemizde, serotonin eksikliği nedir ve belirtileri nelerdir gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Serotonin eksikliği nedir?
Vücutta bulunan serotoninin %95’i gastrointestinal (mide-bağırsak) kanalın astarında, kalan %5’i ise beyinde üretilir. Beyinde üretilen serotonin, nöronlar arasında sinyal taşıyan nörotransmitter işlevi görür. Başka bir ifadeyle beyindeki mesajların bir bölgeden başka bir bölgeye aktarılmasına yardımcı olur. Yani beyindeki hücrelerin çoğu, doğrudan ya da dolaylı olarak serotonin seviyesinden etkilenir. Ruh hali, libido, hafıza, sosyal davranışlar, bilişsel yetenekler ve daha birçok şey serotonin seviyesinden etkilenir.
Serotonin eksikliğini tespit etmek oldukça zordur. Çünkü tanı kriteri ve testler net bir prosedürle uygulanmaz. Uzmanlar çoğu zaman semptomları değerlendirerek bir teşhis koyar. Serotonin eksikliği birçok fiziksel ve psikolojik semptomla ilişkilendirilmiştir. Örneğin depresyon, uyku problemleri, libido düşüklüğü, sindirim problemleri, anksiyete ve halsizlik gibi semptomlar serotonin eksikliğine işaret edebilir.
Serotonin eksikliği belirtileri nelerdir?
Serotonin eksikliğini tespit etmek, önlem almak ve semptomları hafifletmek açısından oldukça önemlidir. Depresyon ve sindirim sorunları serotonin eksikliğinin en bilinen işaretleri olsa da bunlar dışında bazı belirtiler de vardır.
Psikolojik belirtiler
- Endişe
- Depresyon
- Saldırganlık
- Dürtüsel davranışlar
- Uykusuzluk
- Bilişsel gerileme
- Obsesif-kompulsif bozukluk
- Panik atak
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Sosyal anksiyete bozukluğu
- Değersiz hissetme
Fiziksel belirtiler
- Obezite
- Tip 2 diyabet
- Kalp-damar hastalıkları
- Osteoporoz
- Huzursuz bağırsak sendromu
Neden olur?
Bilim insanları, serotonin eksiliğine tam olarak neyin neden olduğunu henüz belirleyemediler. Ancak bazı araştırmalar, stresin bu konuda etkili olabileceğini gösteriyor. Öte yandan bazı araştırmalar bağırsaktaki mikropların serotonin üretimini desteklediğini gösteriyor. Stres, hastalık, diyet ya da farklı bir nedenle mikrobiyom dengesi bozulduğunda serotonin üretimi de olumsuz etkilenebilir. Aynı zamanda bazı ilaçların kullanımı ve B, D vitaminlerinin eksikliği serotonin üretimini yavaşlatabilir.
Nasıl teşhis edilir?
Uzmanlar genellikle serotonin eksikliğini teşhis etmeden semptomları tedavi etmeye başlar. Bunun sebebi, serotonin eksikliğinin nedenini tespit etmenin çok zor olmasıdır. Kandaki serotonin miktarını ölçen bir test olsa da bu test çoğu zaman doğru sonuçlar vermez. Çünkü sadece kandaki seviye belirlenir, beyindeki serotonin miktarını yansıtmaz.
Nasıl tedavi edilir?
Serotonin eksikliğinin birinci basamak tedavisinde seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) olarak isimlendirilen ilaçlar reçete edilir. SSRI’lar vücudun serotonini daha verimli kullanmasına yardımcı olur. Ancak bu ilaçlar daha fazla serotonin üretmezler. Bu ilaçlar bir uzman tarafından reçete edilmelidir. Çünkü yan etkileri, mevcut durumunuzu daha da kötüleştirebilir.
Uzmanlar müzik dinleme, film izleme ya da bir hobi aktivitesi yapmanın da serotonin seviyesini artıracağını iddia ediyor. Benzer şekilde fiziksel aktivite yapmak da beyindeki serotonin üretimini artırıyor. Bazı araştırmalar triptofan açısından zengin gıdalarla beslenmenin, vücuttaki serotonin seviyesini artırdığını iddia ediyor. Triptofan, serotonin üretimini harekete geçiren amino asitlere deniyor. Bu noktada uzmanlar; yumurta, peynir, ananas, tofu, somon ve fındık gibi besinler tüketilmesini tavsiye ediyor. Aynı zamanda B6 vitamini açısından zengin besinlerin serotonin üretimini desteklediği biliniyor.
Serotonin eksikliğinin hem zihinsel hem de fiziksel sağlığınız üzerinde geniş kapsamlı etkileri olabilir. Bilim insanları, 70 yılı aşkın araştırmadan sonra dahi serotoninin vücutta nasıl üretildiğini ve kullanıldığını tam olarak anlamış değiller. Serotonin eksikliğiniz olabileceğini düşündüren semptomlarınız varsa, bir doktorla konuşmanızda fayda var. Böylece size en uygun tedavi seçeneklerine birlikte karar verebilirsiniz.
