Ebeveynler çocukların hayatı öğrenme aracıdır. Daha iyi bir yaşam ve kaliteli hayat için disiplin ve düzen çok önemlidir. Anne rolü, çocuğun doğumundan itibaren kendini tanımasını ve dış dünyayı öğrenmesini sağlar. Baba rolü ise çocukta dış dünyayı temsil etmektedir. Dıştan kontrole alıştırılan çocukta iç disiplin gelişmez. Peki, anne ve babanın disiplindeki rolü nedir? Çocuklarda disiplin nasıl sağlanır?
Dünyanın tüm uzmanları farklı şekillerde ifade etse de ortak uzlaştıkları nokta çocukların belirli bir disiplin ile büyümeleri gerektiğidir. Disiplin kişinin düzen ve rutin hareketler belirlemesi yaşamına şekil vermesi anlamı taşımaktadır. Disiplinin olmadığı bireylerde mutsuzluk ve bıkmışlık sendromlarının görüldüğünü açıklayan uzmanlar, ilk önce ailede başlayan disiplinin zaman içerisinde bireyin hayatında da yer ettiğini belirtti. Ailede disiplin ise aile bireylerinin belirli bir düzende yaşamalarını temsil etmektedir. Her ailenin farklı disiplin anlayışı olduğunu belirten psikologlar, esnek ya da katı olabileceğini ya da kurallara fazla takılmayarak yaşadıklarını belirtti.
ÇOCUKTA DİSİPLİN NE DEĞİLDİR?
Çocuğa disiplin öğretmenin yolu ise genellikle ödüller ve cezaların uygulanması ile denenir. Anne ve baba, çocuk onların istediği gibi davranmadığı zaman ne yapmaları gerektiği konusunda çoğunlukla kararsızdırlar. Bazen şiddetli tepki gösterirler, cezalar birbirini izler, bazen de yapılan hata görmezlikten gelinir. Disiplin yalnızca, çocuğa yaramazlık yaptığı zaman uygulanan kurallar dizisi değildir. Her zaman uygulanması gereken kurallar bütünüdür. “disiplin uygulamak” ile “ceza vermek” aynı şey değildir.
Ebeveynler aile içi kuralları koyarken ilk önce uzlaşmalı, kendi aralarında karar kılmalıdır. Uzmanlar bu konuda anne veya babanın uymayacağı bir kurala çocuğunda uymayacağını belirtti. Ortak bir anlaşma olmalı ve tolere etmemeleri önemlidir. Aksi halde çocuk kim izin verecekse ona gidecek ve bir yolunu bulacaktır.
ANNENİN ÇOCUK DİSİPLİNİNDEKİ ROLÜ NEDİR?
Çocuk doğduğu andan itibaren bir takım kurallar öğrenmeye başlar. Kimisini taklit yoluyla, kimisini deneme yanılma yoluyla idrak eder. Uzmanlara göre 3 yaş civarlarında sosyal kurallar öğrenilir. Birey olma sürecinde anneye büyük rol düşmektedir. Uzmanlara göre kendi kişiliğine keşifler yaparken, dış dünyaya dair sosyal kuralları ve sınırları anneden öğrenmektedir. Bu noktada annenin duygularının ve belirleyiciliğinin önemli olduğunun altını çizen uzmanlar, anne rolündeki insanın kaygıdan uzak, ılımlı ve tutarlı hareket etmesi gerektiğini belirtti. Mesela yere çöp atan bir anne adayının çocuğu yere çöp atma derken, rol model aldığı annesini benimseyecek ve atmaya devam edecektir.
Küçük yaşta öğretilen kuralların bir çoğu, yaşamının devamı için kalıcı olacaktır.
Çocuk kendi ihtiyaçlarını kendi karşıladığı süre zarfında “sorumluluk” alabilmektedir. Bu noktada anne rolündeki bireyler, çocukların üstünde kendilerine ait duygu ve çıkarımlarının baskılarını yapmamalı, net olmalı ve onlara birey olma yolunda aşamalar gösterilmelidir. Bir çok şeyi kendi başına yapabileceği inancı aşılanmalıdır. Anne çocuğa karşı bebekmiş gibi devam ederse, çocuğun psikolojik anlamda olgunlaşmasına izin vermemiş olur.
BABANIN DİSİPLİNDEKİ ROLÜ NEDİR?
Anneye oranla dış dünyaya karşı olan problemleri baba figürüyle rahatça iletişim kurarak çocukların anlatabildiğini belirten uzmanlar, bebeğin bakımıyla ilgilenmeyen, ona zaman ayırmayan, eve geciken babalarda çocukla iletişimsel olarak sıkıntılar yaşandığı ortaya konmuştur. Babadan takdir ve özgü alan çocuk dış dünyaya karşı özgüveni yüksek olacağını belirten psikologlar, baba için değerli olduğunu hisseden çocuğun dış dünyaya karşı da kendini güvende hissedecek ve karşısına çıkan engellere karşı dik duracağını ifade etti.
Sadece kızan, bağıran, ceza veren, çocuğun olumsuz yönlerini çocuğa hissettiren babalar; çocukta korku objesi olarak yer alır. Bu da dış dünyada babasına benzer insanlardan belki de erkeklere karşı korku ve güvensizlik beslemesine sebebiyet verebilmektedir. Bu tarz bir ilişki içerisindeki baba figürünün çocuğun ne iç disiplinine ne dış disiplinine karşı bir fayda sağlamayacağı gibi, olumsuz etkileri de oldukça fazla olacaktır.
ÇOCUKTA DİSİPLİN NASIL SAĞLANIR?
- Sevgisizlikle veya korku ile disiplin olmaz! Sadece sevgi kurallara itaati arttırır.
- Ona kazandırmak istenilen davranışı ilk önce siz uygulayın.
- Baba ile çocuğun kaliteli vakit geçirmesi çok önemlidir.
- Günlük düzen ve plan yapmak çok önemlidir.
- Ev içi kuralları net olarak belirleyin.
- Kurallar hakkında açıklamalarda bulunan, yanıtsız soru bırakmayın.
- Çocuğa sorumluluklar verin.
- Sadece olumsuz davranışlarına değil, olumlu davranışlarına da tepki verin.
- Çocuğunuza deneme yanılma fırsatı tanıyın.
- Olay sonrası sonucu beraber değerlendirip açıklamasını yapın. Tartışın.
