İnternetin ortaya çıkmasıyla birlikte gelişen sosyal medya; insanların günlük yaşamlarında ve sosyal ilişkilerinde sıkça kullandığı bir araç haline geldi. Sosyal medyada amaç her ne kadar faydacılığa yönelik olsa da birtakım insanlar tarafından bu olanaklar kötü bir şekilde kullanılabilmekte ve istenmeyen sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Bu da sosyal medyada şiddeti doğurur. Ama kanunların getirdiği bazı hukuki yaptırımlar sayesinde sosyal medyada şiddetle savaşmak mümkün…
Bireyler, kendilerine olanak sağlandığında güzellikleri ortaya çıkarmak yerine içinde bulundukları koşullara bağlı olarak şiddete meyilli olmaları sonucunda şiddet içerikli, uygunsuz bir konu işlenmiş medyatik üretimler yapabiliyor. Cinsel taciz, çocuk pornografisi, hayvana şiddet, insana kasten saldırmak, nefret söylemleri, tehdit gibi fiilleri içeren içerikler sosyal medyada çok rahat bir şekilde paylaşılıyor. Genelde uygunsuz içerik üreticilerinin amaçları belli bir kitlenin dikkatini çekmekir. Ancak uygunsuz içeriğin sosyal medyada bulunmasını istemeyen sosyal medya kullanıcıları, platformların oluşturdukları şikayet yollarını kullanabilirler ve hukuki mercilere başvurabilirler.
Sosyal medyada şiddet içerikli uygunsuz bir paylaşım görüldüğünde yapılacak olan hukuki işlem ve yaptırımlar, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Hangi sosyal medya platformu olursa olsun, internet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir. Bu suçlar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiş olup bu suçlara yakın herhangi bir fiilin uygunsuz içerik oluşturularak işlenmesi durumunda da yaptırım uygulanmaktadır. Bu suçlar şunlardır:
- İntihara yönlendirme (madde 84)
- Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra)
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190)
- Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194)
- Müstehcenlik (madde 226)
- Fuhuş (madde 227)
- Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228)
Yine aynı kanunda; 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’da yer alan suçlar ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da belirtilen suçların da içerikte yer alması halinde yaptırım uygulanacağı belirtilmiştir.
Öncelikle birey, sosyal medyada böyle bir içerikle karşılaşması durumunda paylaşılan içeriğin hangi sosyal medya platformunda paylaşıldığına bakarak yol izlemelidir. Platformlar öncelikle birinci aşamada ‘şikayet et’ butonu oluşturarak bireylerin şahsi olarak içeriği şikayet etmelerine olanak sağlamışlardır. Eğer bir çocuğun taciz edilmesi, bir hayvanın/insanın işkence görmesi veya nefret söylemi gibi bir konu işleyen içerik varsa, kişi hemen o içeriği platforma şikayet edebilir. Platformlara yapılacak olan şikayet prosedürü mevzuatlarda düzenlenmemiş olup genelde platformların kendi sitelerinde mevcut bulunan koruma politikalarında düzenlenmiştir.
Şikayet etmek isteyen kişi platforma bildiri yaptığında en yakın kolluk merkezine giderek şikayeti hukuk mercilerine de yöneltebilir. Kolluk merkezine şikayetin yapılması ve şikayet dosyasının savcılığa aktarılması akabinde adli süreç başlar. İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde hakim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını 24 saat içinde hakimin onayına sunar ve hakim, kararını en geç 24 saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır. Erişimin engellenmesi kararı, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir.
Hakim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının birer örneği, gereği yapılmak üzere ilgili kuruma gönderilir ve gereğinin yerine getirilmesi istenir.
