Yaşantımız boyunca birçok bilgi öğreniyor ve bu öğrenilmiş bilgileri daha sonra kullanmak üzere belleğimizde saklıyoruz. Ancak belleğimiz birçok sorundan etkilenebiliyor ve kapasitesi sınırsız olsa da işlevini yerine getiremeyebiliyor. Bu durumda ise unutkanlık devreye giriyor.
Yaşantımız boyunca birçok bilgi öğreniyor ve bu öğrenilmiş bilgileri daha sonra kullanmak üzere belleğimizde saklıyoruz. Ancak belleğimiz birçok sorundan etkilenebiliyor ve kapasitesi sınırsız olsa da işlevini yerine getiremeyebiliyor. Bu durumda ise unutkanlık devreye giriyor.
Nöroloji Bölüm Başkanı Uzm. Dr. İ. Özcan Ertürk, “Unutkanlığınız var ise yaşınız ne olursa olsun kaygı duymalı ve nedenlerinin araştırılması, önlenmesi, tedavi edilmesi veya hafifletilmesi için bir uzmandan yardım almalısınız” diyerek, unutkanlığın kader olmadığının altını çiziyor.
Günümüzde unutkanlık, sadece ileri yaştakilerin sorunu olmayıp, genç yaşlarda da sıklıkta görülüyor. Yaşantımız boyunca birçok bilgi öğreniyor ve bu öğrenilmiş bilgileri daha sonra kullanmak üzere ‘uzun süreli’ belleğimizde saklıyoruz.
Uzun süreli bellek kapasitesinin sınırsız ve bilgileri ömür boyu saklayabilecek özelliğe sahip olduğunu belirten Nöroloji Bölüm Başkanı Uzm. Dr. İ. Özcan Ertürk, kuvvetli belleğin artık doğuştan yetenek olarak nitelendirilmediğini ve belleğin sonradan geliştirilerek güçlendirilebildiğini vurguluyor.
Her unutkanlık Alzheimer hastalığını işaret etmiyor
Zaman zaman hepimiz anahtar kaybetme, gözlüğü bulamama, isimleri hatırlayamama gibi çeşitli unutkanlıklar yaşıyoruz. Bunlar genç yaşta fazla önemsenmezken, ileri yaşlarda akıllara hemen bunama (demans), özellikle de Alzheimer hastalığı geliyor.
Hafıza sorunlarının yalnızca Alzheimer hastalığı veya diğer demans durumlarından kaynaklanmadığını belirten Uzm. Dr. İhsan Özcan Ertürk, “Birçoğu tedavi edilebilir olan unutkanlık nedeni olarak karşımıza çıkan durumlar, her unutkanlıktan yakınan bireylerde yaştan bağımsız olarak gözden geçirilmelidir. Unutkanlığınız var ise yaşınız ne olursa olsun kaygı duymalı ve nedenlerinin araştırılması, önlenmesi, tedavi edilmesi veya hafifletilmesi için bir uzmandan yardım almalısınız” dedi ve bellek sorunlarının olası nedenlerini şu şekilde sıraladı:
- Anksiyete, depresyon ve aşırı stres durumları
- Tiroid başta olmak üzere hormonal düzensizlikler
- Vitamin eksiklikleri (özellikle B grubu)
- Alkol ve madde bağımlılıkları
- Çeşitli ilaç yan etkileri
- Elektrolit denge bozuklukları (hiponatremi)
- Yetersiz beslenme
- Uyku bozuklukları
- Enfeksiyonlar, özellikle sinir sistemi
- Beyin damar hastalıkları
- Beyin tümörleri
- Hidrosefali
- Epilepsi
- Kanser tedavileri (KT, RT)
Normal unutkanlık ve demans farkına dikkat
Normal unutkanlık ile demans arasındaki temel farkı, normal unutkanlığın günlük yaşam becerilerinde yetersizliğe neden olmaması olarak açıklayan Uzm. Dr. İhsan Özcan Ertürk, “Normal unutkanlıkta kişi bağımsız olarak yaşantısını sürdürebilir. Demansta ise birden fazla bilişsel beceride (hafıza, dil, akıl yürütme) sürekli bir zayıflama – gerileme mevcuttur. Yaşam kalitesi unutkanlık nedeniyle olumsuz etkilenir, kişi çoğu zaman başkalarının bakımına ihtiyaç duyar” diye konuştu.
Güçlü bellek için öneriler
- Yeni şeyler öğrenmeye çalışın: Şiir, yabancı dil, müzik aleti, zevkli hobiler
- Bilişsel uğraşılarınızı sınırlamayın: TV seyretmek pasif uğraşıdır.
- İyi ve kaliteli uyuyun. Uykuya dalma veya sürdürme sorununuz var ise çözüm arayın.
- Stres yönetiminizi uygulamaya çalışın.
- Düzenli fiziksel egzersiz yapın.
- Dengeli ve düzenli beslenmeye çalışın.
- Alkol kullanımınızı azaltın, madde kullanımına son verin.
- Fiziksel sağlığınıza özen gösterin.
- Sosyalleşmeye çalışın ve sürdürün.
- Elektronik ekran kullanım sürelerinizi sınırlayın.
